فصاحت و بلاغت

اعجاز بلاغی قرآن

نویسندگان حوزه‌ی اعجاز قرآن، به جنبه‌های زیادی اشاره كرده‌اند، مثل قاضی عیاض (۱) (درگذشته‌ی ۵۴۴هـ) و ابن قیم جوزیه (۲) (درگذشته‌ی ۵۷۱هـ) و زركشی (۳) (درگذشته‌ی ۷۹۴هـ). اما سیوطی (درگذشته‌ی ۹۱۱هـ) تلاش تمام پیشینیان را گردآوری نموده و آن را به سی و پنج وجه رسانده است كه قبل از وی تا این حد نبوده است. البته وی میان این گونه‌ها خلط نموده و خود اشاره كرده است كه هر چند برخی از آنها جنبه‌ی اعجازی ندارند اما تنها به خاطر آگاهی از برخی معانی آن آورده شده ادامه مطلب

اعجاز بلاغی قرآن

حضرت علی(علیه السلام) درباره ی بلاغت قرآن می فرماید: کثرت تکرار و شنیدن پی درپی، هرگز آن را کهنه نمی کند.[۱]

اعجاز بیانی بیش تر به جنبه های لفظی و عبارات به کار رفته و ظرافت ها و نکته های بلاغی نظر دارد، گر چه در این نکته ها و ظرافت ها در معنا و محتوا نقش اصلی را ایفا می کند، اعجاز بیانی قرآن را می توان در دو بخش خلاصه نمود:

الف)گزینش کلمات

انتخاب کلمات و واژه های به کار رفته در جملات و عبارت های قرآنی کاملا حساب شده است. به گونه ای که ادامه مطلب

ادبیات قرآن

عبارت «ادبیات قرآن » گرچه در نگاه نخست، عبارتی آشنا و آشکار می‌نماید، پس از تأمّل درباره مفهوم آن، آشکار می‌شود که بدون ابهام و پیچیدگی نیست. برای روشن شدن این عبارت، نخست باید مفهوم «ادبیات» روشن شود.

واژه‌شناسی

واژه «ادبیات»، جمع «ادبیة» است و ادبیه، خود مؤنّث «ادبی»، اسم منسوب (صفت نسبی) «ادب» به‌معنای چیزی است که با ادب سر و کار، و با آن پیوند دارد. مؤنّث آوردن «ادبیه» نیز گویا ازاین‌رو است که این واژه، کوتاه شده و ادامه مطلب

اعجاز قرآن از نظر فصاحت و بلاغت

علماى معانى در تفسیر فصاحت و بلاغت مى گویند: «فصاحت که گاهى توصیفى براى کلمه، و گاه توصیفى براى کلام دانسته مى شود، عبارت است از خالى بودن کلام از حروف و کلمات ثقیل و سنگین و نامأنوس و بدآهنگ و ناموزون و همچنین تعبیرات رکیک و سبک و نفرت انگیز و گوش خراش و ناهماهنگ و پیچیده و گنگ و مبهم. و بلاغت عبارت است از تناسب کلام با مقتضاى حال، و هماهنگى کامل با هدفى که سخن به خاطر آن گفته مى شود».

به تعبیر دیگر فصاحت بازگشت به کیفیت الفاظ مى کند، و ادامه مطلب

فصاحت و بلاغت قرآن کریم از دیدگاه شهید مطهری

می دانیم پیغمبر ما خاتم است و دین او دین خاتم و جاودانه است و بلکه پیغمبران گذشته همه مقدمه بوده اند; یعنی در واقع مراحل ابتدایی را می گذرانده اند و بشر هم در مکتب آنها مراحل ابتدائی را پشت سر می گذاشته تا آماده بشود برای مرحله نهائی و با آمدن دین خاتم دیگر پیامبر جدیدی در عالم نخواهد آمد و این دین به صورت پایدار در عالم باقی خواهد ماند.

حال باید ببینیم راز خاتمیت چیست؟

ما نمی خواهیم وارد این مطلب بشویم و در یک رساله کوچک بنام «ختم ادامه مطلب

فصاحت و بلاغت قرآن

کلام فصیح و بلیغ آن است که از ضعف تالیف، تنافر کلمات و تعقید خالی باشد و به مقتضای حال ایراد شود. وجوه امتیاز قرآن با سایر کلامها عبارتند از: اسلوب ویژه، شمول فصاحت و بلاغت در سراسر قرآن، تکرار آیات بدون کاهش فصاحت و بلاغت. ملاحظه معارضه‌های امرءالقیس شاعر فصیح عرب در عصر نزول زاویای روشنی از وجوه امتیاز فصاحت و بلاغت قرآن بر سایر کلامها را آشکار می‌سازد.

معجزه بودن قرآن

طبق اظهارات اهل فن رسول خدا صلی الله علیه وآله جهت ادامه مطلب

حقیقت معجزه و ارتباط آن با نبوت

در تعریف اعجاز گفته شده است: «المعجزه هو الامر الخارق العادۀ، المطابق للدعوی، المقرون بالتحدّی، المتعذر علی الخلق اتیان مثله»(۱) معجزه امر خارق العاده ای است كه با ادعای نبی مطابقت دارد و همراه با تحدّی (مبارزه طلبی) است، به گونه ای كه بشر از آوردن مثل آن ناتوان است.

با توجه به این تعریف و مؤلفه های آن اولاً، معجزات تمام انبیای الهی همگی، اموری ممكن. ولی خارق عادت است. یعنی محال عادی است نه محال عقلی. مثلاً عادتاً محال است كه در یك چشم ادامه مطلب

پذیرش معجزه لفظی قرآن با بی سواد بودن اکثر مردم هنگام نزول قرآن

ممکن است گفته شود که چگونه می تواند لفظ قرآن برای مردمی معجزه باشد که اکثریت آنان بی سواد و از فصاحت و بلاغت بی بهره بوده اند. برای پاسخ به این سول مطالب زیر ارائه می گردد:

۱. آمار دانش و پژوهش در حجاز: انحراف عقیدتی، اخلاقی، حقوقی، مشكلات اقتصادی و غیره، غیر از باسواد بودن و یا بی سواد بودن مردم آن دیار است. عرب صدر اسلام از یك طرف از انحراف عقیدتی، همانند بت پرستی و انحراف اخلاقی همانند روحیه ی استكباری برخوردار بود. از طرف دیگر صاحب ادامه مطلب

وجوه اعجاز قرآن از نظر علّامه طباطبایی

علّامه سیّد محمدحسین طباطبائی (ت ۱۴۰۵ هـ.ق). مفسر گرانقدرِ معاصر، فیلسوف و متکلم زبردست جهان تشیع، بحث اعجاز قرآن را در ذیل آیات ۲۳ و ۲۴ سوره بقره، مطرح می نماید و معتقد است که آیات تحدّی، دلالت بر اعجاز قرآن دارد و تحدّی قرآن عام و فراگیر بوده و شامل همه وجوه آن می شود؛ مانند تحدّی عام در آیه شریفه:
«قُل لَئنِ اجتَمعَتِ الإنسُ وَ الجِنُّ عَلَی أن یَأتُوا بِمِثلِ هَذَاالقُرآنِ لاَیَأتُونَ بمِثلِهِادامه مطلب»(۱)ای پیامبر! بگو اگر تمامی جن و انس، همه ادامه مطلب

نقش علوم بلاغی در پاسخ گویی به شبهات اعجاز قرآن(۱)

نویسنده: محمد نقیب زاده *

چکیده

علوم بلاغی (معانی، بیان و بدیع) با ارائه اصول و قواعد فصاحت و بلاغت، نقشی انکار ناپذیر در تبیین و تحلیل اعجاز بیانی قرآن و پاسخ دهی به شبهات اعجاز دارد. بیان کمیت و کیفیت این نقش آفرینی، ضمن ارائه جایگاه این علوم در موضوع اعجاز قرآن، ضرورت پرداختن به این دانش ها را در حوز مقدمات مباحث علوم قرآنی به تصویر خواهد کشید. اهمیت دانش های بلاغی در بحث اعجاز قران تا بدانجاست که نخستین کتاب های اعجاز قرآن ادامه مطلب