رذائل اخلاقی

نگاه قرآن به غرور و تكبر

خداى متعال در اين آيه به مبارزه با كبر و غرور برخاسته و با تعبير زنده و روشنى، مؤمنان را از آن نهى مى كند، روى سخن را به پيامبر (صلى الله عليه وآله) كرده، مى گويد:

    «در روى زمين از روى كبر و غرور، گام برمدار»
    (وَ لاتَمْشِ فِي الاْ َرْضِ مَرَحاً).

    «چرا كه تو نمى توانى زمين را بشكافى! و طول قامتت به كوه ها نمى رسد»!
    (إِنَّكَ لَنْ تَخْرِقَ الاْ َرْضَ وَ لَنْ تَبْلُغَ الْجِبالَ طُولاً).

    اشاره به اين كه: افراد ادامه مطلب

چاپلوسی از نگاه قرآن

پیشوایان اسلام نه تنها از چاپلوسی و ستایش نابه‌جا بی‌زار بودند، بلکه مدح آمیخته به تملق را نیز عیب اخلاقی می‌شمردند. آنان در برابر رفتار و گفتار ذلت‌باری که با غرور و شرف انسانی مغایر بود، سکوت نمی‌کردند و اگر کسی مرتکب چنین عمل خلافی می‌شد، از او انتقاد می‌کردند.

موضوع تملق و چاپلوسی و عواقب فردی و اجتماعی و نیز اخروی آن به‌عنوان یک رذیله اخلاقی مورد ابتلای بسیاری از جوامع انسانی بوده و به هر میزان این صفت رذیله میان آحاد جامعه ادامه مطلب

بخل در آیات قرآن

 در متن ذیل تعدادی از روایاتی که از معصومین علیهم السلام در مورد بخل بیان شده است آورده شده.
 

۱. وَ لا یَحْسَبَنَّ الَّذینَ یَبْخَلُونَ بِما آتاهُمُ اللَّهُ مِنْ فَضْلِهِ هُوَ خَیْراً لَهُمْ بَلْ هُوَ شَرٌّ لَهُمْ سَیُطَوَّقُونَ ما بَخِلُوا بِهِ یَوْمَ الْقِیامَةِ وَ لِلَّهِ میراثُ السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ وَ اللَّهُ بِما تَعْمَلُونَ خَبیرٌ [۱]

كسانى كه بخل مىورزند، و آنچه را خدا از فضل خویش به آنان داده، انفاق نمىكنند، ادامه مطلب

چاپلوسی کردن ممنوع!

تملق و چاپلوسی از منظر آیات و روایات و سیره پیشوایان دینی و همچنین در بسیاری از فرهنگ‌های ملل مختلف مورد نکوهش قرار گرفته است. از منظر این منابع می‌توان به این نتیجه رسید که وجود چنین صفت بدِ اخلاقی در نهایت باعث فساد افراد در ابعادی گوناگون شده و به تبع جامعه را نیز فاسد خواهد کرد.

واژه ملق به معنای چاپلوسی است. این واژه در قرآن به شکل املاق برای بیان نداری و مشکل مالی آمده است؛ (مجمع البیان، ذیل آیه ۱۵۱ سوره انعام) اما اینکه چرا در قرآن ادامه مطلب

سخن چینی در قرآن و روایات

یکی از آفات زبان که که در اخلاق اسلامی از رذایل اخلاقی به شمار می رود سخن چینی یا نمّامی است. سخن چینی غالبا به این گفته می شود که سخن کسی را که پشت سر دیگری گفته به وی باز گوید، مثلا بگوید فلان درباره تو چنین و چنان گفت؟ یا نسبت به تو چنین و چنان کرد، و بدین سان نوع خاصی از افشاء سر و پرده دری و متضمن فساد یا بدگوئی و سعایت است.[۱]

سخن چینی در قرآن

قرآن مجید در نکوهش سخن چینی می فرماید: «وَیْلٌ لِکُلِّ هُمَزَةٍ لُمَزَةٍ»؛ وای بر هر عیب ادامه مطلب

اسراف از ديدگاه قرآن

چكیده

اسراف به معنی وسیع كلمه هر گونه تجاوز از حد در كاری است كه انسان انجام می دهد ولی غالبا این كلمه در مورد هزینه ها و خرجها گفته می شود و از قرآن به خوبی استفاده می شود كه اسراف نقطه مقابل تنگ گرفتن و سخت گیری است.

آن روزی كه ارقام و آمار همچون امروز دست انسانها نبود و دانشمندان به این مساله پی نبرده بودند كه جمعیت بشر سریعتر از مواد غذایی زیاد می شود و در نتیجه برای آینده نگرانی روز افزون و سختی زندگی و فقر و فاقه دائمی پیش بینی ادامه مطلب

اسراف و تبذیر در قرآن و سنت

مقدمه

دین مقدس اسلام بهره برداری مشروع از نعمتهای الهی و زیباییهای زندگی را مباح و روا و اسراف و زیاده روی را حرام و ناروا می داند و این بدان جهت است که مسلمان به تناسب امکانات و توانایی و کارآیی خود، در برابر جامعه مسؤولیت دارد. در این صورت فرد اسرافکار قهرا از اجرای مسؤولیت و تعهدات اجتماعی خود بازمی ماند و از این رهگذر بر پیکر جامعه ضربه می زند.

قرآن مجید این حقیقت را در ضمن مباحث اجتماعی در قالبهایی زیبا بیان می کند و با هشدار به ادامه مطلب

معنا شناسی مفهوم بخل در قرآن کریم

در جهانی که همه جا سخاوت حکمفرماست، بخیل بودن، ناهماهنگی با عالم هستی است. نکوهش بخل و مدح و ستایش سخاوت به طور گسترده در آیات و روایات به چشم می خورد. در قرآن کریم برای تبیین دقیق این مفهوم از واژه های بخل، شحّ، قتور و ضنین استفاده شده است. در این مقاله با استفاده از بعضی روشهای معناشناسی (Semantic) واژگان فوق مورد بررسی و تحلیل قرار گرفته اند.
چکیده
مقاله حاضر کوششی است در جهت دریافت مفهوم بخل در قرآن کریم. واژگانی که در قرآن کریم برای ادامه مطلب

آثار و عواقب تهمت، بهتان و افترا

یکی از زشت ترین رفتارهای اجتماعی، تهمت، بهتان و افترا زدن به دیگری است. نگاه منفی به دیگری و بدگمانی، موجب می شود که فرد نسبت به دیگری چنین رفتاری داشته باشد و عرض و آبروی او را در معرض خطر قرار دهد. نویسنده در این مطلب به آثار اجتماعی و ابعاد گوناگون این معضل و بلکه بیماری اجتماعی و ضد اخلاقی و ضد هنجاری براساس آموزه های اسلام پرداخته است.

نسبت دادن سخن یا فعل ناحق یا صفت نادرست به دیگری که موجب آبروریزی می شود، گناهی نابخشودنی و یکی از ادامه مطلب

علل و آثار خشم و غضب از منظر قرآن

خشم حالتی نفسانی است که با به هیجان آمدن عواطف و احساسات و هجوم خون به قلب همراه است. چنین حالت هیجانی به طور طبیعی تعادل رفتاری را در آدمی به هم می ریزد و کنش و واکنش های تندی را سبب می شود. اما هنگامی که غضب و خشم را به خدا نسبت می دهیم هرگز این معنا را قصد نمی کنیم؛ زیرا خدا از انفعال و متاثر شدن پاک و منزه است، در حالی که خشم و غضب بیانگر تاثر و انفعال شدید آدمی است.بر این اساس هر گاه غضب و خشم به خداوند نسبت داده می شود مراد از آن، عقاب الهی ادامه مطلب