رازِ توصیف دوگانه انسان در قرآن
حجت اللّه علی محمّدی۱
چكیده
شناسایی ویژگی های انسان از دیدگاه قرآن، همواره مورد توجه اندیشمندان اسلامی بوده است. در قرآن كریم، دو دسته از آیات درصدد تبیین این ویژگی ها برآمده اند. دسته ای از آنها به ثناگویی او پرداخته و بهترین سپاس ها و ستایش ها را در حق او روا می دارند و دسته ای دیگر او را سرزنش كرده و بدترین نكوهش ها را نثارش می كنند.
هدف از این نوشتار، رازگشایی از این توصیفات دوگانه قرآنی است. تحقیق حاضر با رویكرد نظری ادامه مطلب
حیا و عفت در آموزه های قرآن
معناى حیا: حیا به معناى شرم و آزرم است [۱].
جرجانى مى گوید: گرفتگى نفس است از چیزى و ترک آن چیز از ترس سرزنش، و آن دو نوع است: نفسانى و ایمانى. حیاى نفسانى شرمى است که خداوند آن را در همه ى نفوس آورده است؛ مانند شرم از کشف عورت و جماع بین مردم، و حیاى ایمانى، شرمى است که مؤمن را از ارتکاب معاصى از ترس خدا باز مى دارد. [۲]
مرحوم مجلسى مى فرمایند: حیا غریزه اى است که مانع ارتکاب و انجام اعمال زشت و قبیح شده و نیز مانع تعمّد در از بین بردن و ادامه مطلب
عفت در قرآن
عِفَّت از فضائل اخلاقی به معنای پاکدامنی، حالتی در وجود انسان است که آدمی را از انجام محرمات بازمی‌دارد. در علم اخلاق، عفت یکی از فضایل برتر اخلاقی (حکمت، عدالت، شجاعت و عفت) و حد واسط میان شره و خمودگی معنا شده است.
این واژه در قرآن دو بار درباره امور اقتصادی و دو بار درباره امور جنسی به کار رفته است. در روایات عفت‌ورزی را پایه و اساس هر خیری و معیار شیعه بودن معرفی کرده‌اند.
عفت جنسی، عفت در گفتار، عفت مالی و اقتصادی و عفت شکم از ادامه مطلب
بخل در قرآن
بخل، رذیله‌ای اخلاقى است و در مقابل جود و سخاوت قرار دارد. از این عنوان به مناسبت در باب‌هایى همچون صلاة، زکات و شهادات سخن رفته است. واژه بخل و مشتقات آن جمعاً ۱۲ بار و در ۸ آیه قرآن کریم به کار رفته است.
معنای بخل
بخل عبارت است از خسیس بودن در جایی که باید خرج کرد و ندادن آنچه را که باید داد و آن طرف تفریط است و افراط آن، اسراف است، که عبارت است از:
خرج کردن آنچه نباید خرج کرد و این دو طرف، مذموم است و وسط آنها، که صفت ادامه مطلب
محبت در قرآن کریم و روایات
خداوند حب ممدوح را به معنای محبت نسبت به وجود مقدس خویش بر شمرده است: «بگو اگر خدا را دوست می دارید، از من پیروی کنید تا خدا(نیز) شما را دوست بدارد و گناهانتان را ببخشد و خدا آمرزنده و مهربان است.» گاهی حب مذموم و حب ممدوح با هم ذکر شده است. محبت انسان ها به یکدیگر، بر خواسته از عواملی است که با پیدایش آن ها باعث می شود قلب انسان ها به یکدیگر نزدیک و کشش و محبتی بین آن ها ایجاد شود. آغاز سلسله محبت، از جانب خداوند به بندگان است و از آنجایی شروع می ادامه مطلب
فطرت در قرآن و احادیث با رویکردی به نظر امام خمینی(ره) (۲)
اشاره اجمالی به بعضی از احکام فطرت
حضرت امام خمینی در مقدمه این بحث به طور صریح اشاره می‌نمایند که طریقه بیان ایشان در کیفیت فطری بودن دین یا توحید همان روشی است که استاد اعظم ایشان شهید شاه آبادی پیشه نموده‌اند:
بدان که مفسرین از عامه و خاصه، هریک به حسب طریقة خود طوری بیان کیفیت فطری بودن دین یا توحید را کرده‌اند؛ و ما در این اوراق بر طبق آراء آنها سخن نگوییم؛ بلکه در این مقام آنچه از محضر شریف شیخ عارف کامل، شاه آبادی دام ظلّه، ادامه مطلب
فطرت در قرآن و احادیث با رویکردی به نظر امام خمینی(ره) (۱)
مرجانه مهدي زاده
چکیده:
فطرت يا به عبارت دقيق‌تر فطرت انساني از جمله مباحث قرآن کریم است که توجه و شناخت آن نه تنها به خودشناسي كه نهايتاً به خداشناسي منجر مي‌شود. وجود فطرت خدادادي و غير اكتسابي در انسان باعث ایجاد معرفت و گرایش خاصی نسبت به خداوند متعال در وجود انسان می‌گردد.
در این مقاله، ابتدا به مفهوم فطرت از نظر قرآن کریم و روایات پرداخته شده و سپس نظر امام خمینی، که از استاد ایشان آیت الله شاه آبادی نشأت گرفته، مورد برسی ادامه مطلب
تحلیل و بررسی فطرت در آثار استاد شهید مطهری (۲)
گرايش به كمال مطلق
انسان بما هو انسان فطرتاً كمال‌جو و گريزان از نقص و نيستي آفريده شده و همين سوداي كمال داشتن و از نقص گريزان بودن، او را به تكاپو و حركت واداشته است. استاد مطهّري، مكرر در آثار خود دربارة همين موضوع كمال‌طلبي انسان بحث كرده و به تبيين و تشريح آن پرداخته‌اند، كه در اينجا تنها به يك نمونة آن اشاره مي‌كنيم: «انسان آنچنان موجودي است كه نمي‌تواند عاشق محدود باشد؛ نمي‌تواند عاشق فاني باشد؛ نمي‌تواند عاشق شيئي باشد كه ادامه مطلب
بررسی نقش "عاطفه" در تعلیم و تربیت قرآنی (۲)
نشانه هاي عاطفه شديد
۱. حب : والذين آمنوا اشد حب لله[۳۶] آنها كه ايمان دارند عشقشان به خدا شديدتر است. تا وقتي كه حب شديد را انسان درك نكند، عاطفه عشق در او پديد نخواهدآمد.
۲. وُدّ: الاّ المودةّ في القربي [۳۷] جز دوست داشتن نزديكانم و هر كس عمل نيكى انجام دهد. دوستي خيلي شديد و رازگونه و همرازي شديد است.
۳. عشق: و هو الغفور الودود[۳۸] و او آمرزنده و دوستدار (مؤ منان) است. خدا عشق باز است. از وداد مي رسد به عشق.
وداد، صورت عيني ادامه مطلب
قرآن و ارزش اخلاقی عواطف و احساسات (۲)
قرآن،مؤمن و معتقد به کلمه توحید را شایسته باروری و رشد می داند؛ بر خلاف غیر مؤمن که بهره باروری اندکی دارد و الهامات فطرتشان به سختی و به صورت بسیار کم و محدود در قالب عمل تبارز پیدا می کند.
گواهی قرآن
نظریه پرستش پشتوانه قرآنی جدی دارد. آیات متعددی ارزشمندی رفتار عاطفی را گواهی می دهند. تأییدهای قرآنی در این رابطه به گونه های زیر قابل توضیح می باشد.
گونه اول
قرآن دینداری را مسبوق به اخلاق و تعهدی می داند که پیشاپیش بین خدا و ادامه مطلب
Pages
