مجتبی نوروزی
چکیده: قرآن كريم برخوردار از وجوه مختلف اعجاز بيانى، تشريعى، علمى اخبار غيبى، آفرينشهاى هنرى و... مىباشد. اما در عين حال عالمان و انديشمندان قرآنى بر اين باورند كه وجوه اعجاز قرآن تنها منحصر به اين وجوه نمىباشد و اين راه به روى همه انسانها گشوده است تا با تدبر و تأمل بيشتر در قرآن وجوه ديگرى از اعجاز آن را آشكار سازند. يكى از مباحثى كه در قرن اخير از سوى بعضى قرآن پژوهان مطرح شده است، نظريه «اعجاز عددى و نظم رياضى» است. اين نظريه كه بيانگر نظم اعجاز گونه عددى و رياضى قرآن است، براى اولين بار توسط دكتر رشاد خليفه در سال ۱۹۷۲ (۱۳۵۱ ش) مطرح گرديد. طرح اين نظريه مورد توجه و استقبال قرآن پژوهان قرار گرفت. به گونهاى كه موارد بسيارى بر تحقيقات او افزوده شد. تا جايى كه امروزه دهها كتاب و مقاله در اين زمينه نوشته شده است.
در اين نوشتار بر آنيم تا اين نظريه را در سه بخش: اعجاز عدد ۱۹، حروف مقطعه و ارتباط با عدد ۱۹ و تناسب در تكرار الفاظ قرآن مورد بررسى قرار داده و ديدگاه موافقان و مخالفان و نظر نهايى در اين زمينه را بيان نماييم.
كليد واژهها: كليد واژه: اعجاز قرآن، اعجاز عددى، نظم رياضى قرآن، عدد ۱۹، حروف مقطعه، تناسب در تكرار الفاظ قرآن.
پيش درآمد
قرآن كريم آخرين كتاب آسمانى است كه بر آخرين پيامبر الهى حضرت محمد مصطفىصلى الله عليه وآله وسلم فرود آمد و جهان و جهانيان را به نور كمال و هدايت زينت بخشيد. اين كتاب گرانسنگ علاوه بر اينكه معجزه جاويد پيامبر گرامى اسلامصلى الله عليه وآله وسلم بود، نشان صدق و راستى نبوت آن حضرت نيز به شمار مىآمد. از اينرو اعجاز قرآن از همان اوايل ظهور اسلام مورد توجه و اهتمام مسلمانان قرار گرفت. و علما و دانشمندان زيادى در طول تاريخ براى دفاع از ساحت قرآن كريم و اثبات اعجاز آن، كتابها و مقالات زيادى در اين زمينه نوشتند كه مراجعه به آنها اين مدعى را اثبات مىنمايد.
اين بزرگان، نظرى همه جانبه به اعجاز قرآن داشتند و وجوه مختلفى را براى آن ذكر كردهاند و خاطرنشان ساختهاند كه كلام الهى علاوه بر فصاحت و بلاغت (اعجاز بيانى) برخوردار از جنبههايى از اعجاز است كه در هيچ كتاب ديگرى نظير ندارد مثل:آموزهها و معارف عالى (اعجاز معانى)، هماهنگى و عدم وجود اختلاف، اخبار غيبى، طرح مسائل دقيق علمى (اعجاز علمى)، آفرينشهاى هنرى و...
يادكرد اين نكته ضرورى است كه هيچ كس نمىتواند مدعى بررسى همه جانبه ابعاد اعجاز قرآن باشد؛ زيرا بسيارى از رمزها و شگفتىهاى قرآن هنوز بر ما پوشيده مانده است و اين مجال براى تمامى محققان و پژوهشگران گشوده است تا با تدبر و تعمق بيشتر در قرآن كريم پرده از اين رموز برگيرند.
يكى از جنبههاى نوظهور اعجاز قرآن كه در قرن اخير مورد توجه قرآنپژوهان قرار گرفته و كتابهاى زيادى در رد و اثبات آن نوشته شده است، اعجاز عددى و نظم رياضى قرآن كريم است كه در صدد اثبات نظم اعجاز گونه عددى و رياضى اين كتاب الهى است. در اين نوشتار برآنيم تا پژوهشى پيرامون اين جنبه اعجاز قرآن داشته باشيم و ضمن بيان بضعى موارد آن، ديدگاه موافقان و مخالفان را يادآورى نموده و در نهايت نظرنهايى را پيرامون اعجاز عددى قرآن بيان نماييم.
نظريه اعجاز عددى و رياضى قرآن
اين نظريه كه بيانگر نظم اعجاز گونه عددى و رياضى قرآن كريم است، نخستين بار توسط دكتر رشاد خليفه مطرح گرديد و باعث حيرت و شگفتى مردم شد.
رشاد خليفه تحصيلات جديد خود را تا مقطع كارشناسى در دانشكده كشاورزى «عين الشمس» قاهره گذراند، سپس در دانشگاه آريزونا آمريكا در سالهاى ۱۹۵۹ تا ۱۹۶۱ ميلادى مقطع كارشناسى ارشد را پشت سر گذاشت و سپس دكتراى خود را در رشته بيوشيمى گياهى در سال ۱۹۶۴ ميلادى از دانشگاه كاليفرنيا دريافت كرد.۱
او به مدت سه سال كار مداوم در مورد قرآن با استفاده از رايانه تحقيق كرد و نتايج تحقيقات خود را در سال ۱۳۵۱ شمسى (۱۹۷۲ م( به رسانههاى گروهى و روزنامهها داد.۲ كتاب وى نيز تحت عنوان «معجزة القرآنالكريم» در سال ۱۹۸۳ ميلادى در بيروت چاپ شد۳ و به زبان انگليسى نيز در آمريكا چاپ شد.۴
رشاد خليفه همچنين صاحب ترجمه قرآن به زبان انگليسى در ۱۲ جلد و بنام «ترجمه استاندارد انگليسى از قرآن كريم» است كه ده سال براى بدست آوردن يك متن انگليسى بهتر و نزديكتر به اصل آن تلاش كرد و انگيزه خود را از اين ترجمه وجود نارساييها و غلطهاى فاحشى مىداند كه در ترجمههاى موجود در زبان انگليسى وجود دارد و گاه عمدى است.۵
اما آنچه باعث شهرت دكتر رشاد خليفه در جهان گشت، همين نظريه اعجاز عددى قرآن و موضوع عدد نوزده و مفتاح حروف مقطعه در قرآن است كه وى در كتابش «معجزة القرآنالكريم» به طرح آن پرداخت. وى معتقد بود كه كليد رمز اعجاز قرآن عدد نوزده مىباشد كه برابر تعداد حرف «بسم اللَّه الرحمن الرحيم» است و اين آيه را كليد معجزه جاويد قرآن مىدانست كه بر سينه پاك پيامبر گرامى اسلامصلى الله عليه وآله وسلم توسط فرشته وحى نازل شده است. از اينرو به دنبال مصاديق عدد نوزده يا مضربى از اين عدد در قرآن بود و نمونههاى قرآنى بسيارى بيان كرد. وى همچنين در پى اثبات اعجاز قرآن به سراغ حروف مقطعه قرآن رفت و براى كشف معانى و اسرار حروف مقطعه از رايانه كمك گرفت و به نتايجى در اين زمينه رسيد كه به برخى از آنها اشاره مىكنيم:
نسبت حرف «ق» در سوره «ق» از تمام سورههاى قرآن بدون استثناء بيشتر است.
مقدار تكرار حرف «ص» در سوره «ص» به تناسب مجموع حروف سوره از هر سوره ديگر بيشتر است و نيز حرف «ن» در سوره «قلم» بيشترين تكرار را در ۱۱۴ سوره قرآن دارد و...۶
اين كار رشاد خليفه مورد اقبال و ادبار قرآنپژوهان قرار گرفت؛ به طورى كه همواره بحثهايى در تأييد يا رد نظريه اعجاز عددى وى وجود داشته و دارد و امروزه كتابهاى بسيارى در اين زمينه به رشته تحرير در آمده است.
يكى از كسانى كه راه رشاد خليفه را ادامه داد، قرآنپژوه معاصر مصرى، عبدالرزاق نوفل است كه در كتاب خود «الاعجاز العددى فى القرآن الكريم» و «معجزة الارقام و الترقيم» به طرح، بسط و توسعه نظريه اعجاز عددى قرآن پرداخت و با ذكر پارهاى از كلمات كليدى قرآن و تكرار آنها در قرآن، عجايب و غرايبى را در اين باره استخراج كرد كه باعث حيرت و تعجب همگان شد. كه به برخى از آنها اشاره مىشود:
كلمات «دنيا» و «آخرت» به صورت مفرد در آيات قرآنى به طور مساوى هر كدام ۱۱۵ مرتبه به كار رفته است.
دو كلمه «شيطان» و «ملائكه» در قرآن ۶۸ مرتبه به صورت جداگانه به كار رفته است.
لفظ «حيات» و مشتقات آن به تعداد لفظ «موت» و مشتقات آنها به تعداد ۱۴۵ مرتبه در قرآن به كار رفته است...۷
همچنين ابوزهراء النجدى قرآنپژوه شيعى در ادامه كار آقاى نوفل به مواردى ديگر از اعجاز عددى قرآن دست يافت و در كتاب خود به نام «من الاعجاز البلاغى و العددى للقرآن الكريم» مطرح ساخت كه به نمونهاى از آنها اشاره مىشود:
كلمه «ساعة» ۲۴ مرتبه و به تعداد شبانه روز در قرآن به كار رفته است. همچنين «سماوات السبع» ۷ مرتبه، «سجده» و مشتقات آن ۳۴ مرتبه (به تعداد سجدههاى نمازهاى شبانهروز) لفظ «شيعه» و مشتقات آن ۱۲ مرتبه و مشتقات «فرقه» ۷۲ بار مطابق با حديث نبوىصلى الله عليه وآله وسلم۸و... در قرآن كريم به كار رفته است.۹
افراد ديگرى نيز در اين زمينه كتاب نوشتهاند كه به تفصيل در قسمت ديدگاه موافقان و مخالفان اعجاز عددى قرآن بدان خواهيم پرداخت.
نكتهاى كه مؤلفان اين كتابها به آن اشاره كردهاند اين است كه اعجاز عددى و نظم رياضى قرآن چيزى نيست كه به طور تصادفى و قهرى پديد آمده باشد؛ بلكه ارتباط موضوعى كلمات و تناسب در تكرار الفاظ قرآن و همچنين اعجاز عدد ۱۹ و رموز حروف مقطعه از روى حكمت و هدف بوده است كه امروزه با تدبّر و تفّكر در آيات قرآنى و همچنين استفاده از رايانه بدست آمده است كه همه اين موارد دلالت بر اعجاز قرآن دارد.
البته اينها در حد توان محدود صورت گرفته است و چه بسا با تأمل و دقت بيشتر رموز بيشترى از قرآن كشف شود. همانطورى كه اين اتفاق افتاده است. حال با وجود چنين اعجازى در قرآن كه از توان همه انسانها خارج است، چگونه ممكن است كه اين آيات از فرد امى و درس نخواندهاى مثل پيامبر گرامى اسلامصلى الله عليه وآله وسلم صادر شده باشد؟! بنابراين قرآن كتابى الهى و آسمانى است كه به عنوان معجزه جاويد آخرين پيامبر آسمانى، براى همه جهانيان نازل شده است.
نكته ديگر اينكه فهم و درك اعجاز عددى و رياضى قرآن نيازى به دانستن علوم و فنون مشكل و پيچيده قرآنى ندارد، حتى آشنايى عميق به زبان عربى نيز ضرورت ندارد. همه انسانها مىتوانند به اين شمارش اقدام نمايند و حقايق نهفته در آن را تجربه كنند. از سوى ديگر چون اين مباحث با زبان اعداد و رياضى بيان شده است، ديگر جايى براى اختلاف نظر در مورد ارقام و اعداد وجود نخواهد داشت و مباحثى مستند است كه هر كسى آن را تصديق مىكند.
ما در اين نوشتار برآنيم تا به معرفى بخشى از اين جنبه اعجاز قرآن بپردازيم (چرا كه پرداختن به همه موارد آن به جهت كثرت، كارى مشكل و غيرممكن است) و ديدگاه موافقان و مخالفان اين نظريه و در نهايت نظرنهايى را در اين زمينه بيان نماييم.
مواردى از اعجاز عددى و رياضى قرآن
تعداد كتابها و مقالاتى كه پيرامون اعجاز عددى و رياضى قرآن نوشته شده است، بسيار زياد است و هر كدام از اين كتابها به نوبه خود به موارد متعدد از اين اعجاز اشاره نمودهاند؛ به گونهاى كه شمارش و يادكرد همه اين موارد كارى بس مشكل و بيرون از حوصله اين گفتار است. بنابراين ما فقط به ذكر مواردى از اين اعجاز بسنده مىكنيم.
با بررسى و تأمّل در اين كتابها به اين نتيجه رسيديم كه تقريباً موارد مطرح شده در اعجاز عددى و رياضى قرآن را مىتوان در سه بخش كلى زير تقسيمبندى نمود:
بخش اول: اعجاز عدد ۱۹
بخش دوم: حروف مقطعه و ارتباط با عدد ۱۹
بخش سوم: تناسب در تكرار الفاظ قرآن
البته شايان ياد است كه علاوه بر اعجاز عدد ۱۹ در كتابهاى مربوط به اعجاز عددى، به اعجاز اعدادى مانند: ۹۹ ،۱۳ ۱۱، ۹ ،۱ و... نيز پرداخته شده است كه به جهت رعايت اختصار در اين نوشتار از ذكر آنها خوددارى مىكنيم.۱۰
اعجاز عدد ۱۹
صاحبان نظريه اعجاز عدد ۱۹ در قرآن كريم به آياتى از سوره مدّثّر استناد كردهاند كه اين عدد براى موكلان آتش ذكر شده است:
«... فَقالَ إِن هذا إلاّ سِحرٌ يُؤثَرُ. إِن هذا إِلاّ قَولُ البَشَرِ. سَاُصليهِ سَقَرَ. وَ ما أدراكَ ماسَقَرُ. لاتُبقى وَ لا تَذَرُ. لَوّاحَةٌ لِلبَشَرِ. عَلَيها تسعَةَ عَشَرَ. وَ ما جَعَلنا اصحابَ النّارِ إِلاّ مَلائِكَةً وَ ما جَعَلنا عِدَّتَهُم إِلاّ فِتنَةً لِلَّذينَ كَفَروُا لِيَستَيقِنَ الَّذينَ اوتوُا الكِتابَ وَ يَزدادَالَّذينَ آمَنوُا إيماناً وَ لايَرتابَ الَّذينَ اوتوُا الكِتابَ وَ المؤمِنوُنَ وَ لِيَقولَ الَّذينَ فى قُلُوبِهِم مَرَضٌ وَ الكافِرونَ ماذا ارادَاللَّهُ بِهذا مَثَلاً كَذلكَ يُضِلُّ اللَّهُ مَن يَشاءُ وَ يَهدى مَن يَشاءُ وَ ما يَعلَمُ جُنوُدَ ربِّكَ إلاّ هُوَ وَ ما هِىَ إلاّ ذِكرى لِلبَشَرِ.» (مدثر/ ۲۴-۳۱)
«و سرانجام گفت: «اين (قرآن) جز افسون و سحرى همچون سحرهاى پيشينيان نيست! اين فقط سخن انسان است (نه گفتار خدا)!» (امّا) به زودى او را وارد سقر ]= دوزخ[ مىكنم! و تو نمىدانى «سقر» چيست! (آتشى است كه) نه چيزى را باقى مىگذارد و نه چيزى را رها مىسازد! پوست تن را به كلى دگرگون مىكند! نوزده نفر (از فرشتگان عذاب) بر آن گمارده شدهاند! مأموران دوزخ را فقط فرشتگان (عذاب) قرار داديم، و تعداد آنها را جز براى آزمايش كافران معين نكرديم تا اهل كتاب ]= يهود و نصارى[ يقين پيدا كنند و بر ايمان مؤمنان بيفزايد، و اهل كتاب و مؤمنان (در حقانيت اين كتاب آسمانى) ترديد به خود راه ندهند، و بيماردلان و كافران بگويند: «خدا از اين توصيف چه منظورى دارد؟!» (آرى) اين گونه خداوند هر كس را بخواهد گمراه مىسازد و هر كس را بخواهد هدايت مىكند! و لشگريان پروردگارت را جز او كسى نمىداند، و اين جز هشدار و تذكرى براى انسانها نيست!»
در سوره مدّثّر تمامى آيات بسيار كوتاه هستند جز آيه ۳۱ كه در بردارنده حكمت عدد نوزده است. خداوند در اين آيه مىفرمايد: شماره آنها را آزمايشى براى كافران قرار داديم تا اهل كتاب (يهود و نصارى) يقين پيدا كنند و ايمان مؤمنان افزوده شود و اهل كتاب و مؤمنان ترديد به خود راه ندهند و كافران بگويند: خدا از اين توصيف چه منظورى دارد؟
حال با توجه به معناى آيه، چگونه عدد ۱۹ مايه آزمايش و ابتلا و وسيلهاى براى يقين و افزايش ايمان و حفظ از شك و ترديد مىباشد؟! حكمت به كار رفتن عدد ۱۹ در آيه چه مىباشد؟
گر چه مفسران پيرامون آيه مطالبى را بيان كردهاند. اما آيا نمىتوان احتمال داد كه آيه اشاره به اعجاز جديدى از قرآن دارد كه همان عدد ۱۹ باشد؟ و اين اعجاز وسيلهاى است براى آزمايش كافران، افزايش ايمان مؤمنان و عدم شك و ترديد اهل كتاب؟ به يقين چنين اعجازى صلاحيت دارد تا وسيله آزمايش كافران و افزايش ايمان و باعث عدم شك و ترديد در مؤمنان و اهل كتاب باشد.۱۱
مواردى از اعجاز عدد ۱۹
اينك به ذكر پارهاى از موارد و مصاديق اعجاز عدد ۱۹ در قرآن مىپردازيم:
الف( آيه بسمله
۱- مهمترين و كليدىترين آيه قرآن يعنى «بسم اللَّه الرحمن الرحيم» طبق رسمالخط عثمانى داراى ۱۹ حرف است.
۲- قرآن داراى ۱۱۴ بسمله مىباشد كه اين عدد مضربى از عدد ۱۹ است: (۶*۱۹)
با اين توضيح كه در سوره توبه بسمله وجود ندارد و به جاى آن در سوره نمل علاوه بر ابتداى سوره در آيه ۳۰ يك بسمله ديگر وجود دارد.
۳- سوره توبه كه بسمله ندارد، نهمين سوره قرآن است و اگر از ابتداى اين سوره شمارش را آغاز كنيم، سوره نمل كه دو بسمله دارد، نوزدهمين سوره خواهد شد:
توبه یونس هود یوسف رعد ابراهیم حجر ... نمل
۱ ۲ ۳ ۴ ۵ ۶ ۷ ... ۱۹
۴- ترتيب سوره توبه در قرآن ۹ و ترتيب سوره نمل ۲۷ است. حال اگر ارقام سوره از توبه تا نمل را با همديگر جمع كنيم، عدد ۳۴۲ بدست مىآيد كه مضربى از عدد ۱۹ است: (۱۸*۱۹)
توبه یونس هود یوسف رعد ابراهیم حجر نحل اسراء ... نمل
+۹ +۱۰ +۱۱ +۱۲ +۱۳ +۱۴ +۱۵ +۱۶ +۱۷ ... ۲۷ =۳۴۲
ب: سوره حمد
۵- مهمترين آيه قرآن يعنى «بسم اللَّه الرحمن الرحيم» در ابتداى اين سوره مىباشد كه داراى ۱۹ حرف است كه كليد قرآن محسوب مىشود و در قرآن ۱۱۴ مرتبه به كار رفته است: (۶*۱۹)
۶- كلمه «اسم» در قرآن كريم ۱۹ بار تكرار شده است.
۷- كلمه «بسم» در قرآن كريم در سه موضع به كار رفته است:
ردیف نام سوره شماره سوره در مصحف تعداد (بسم) به کار رفته
۱ فاتحه ۱ ۱
۲ هود ۱۱ ۴۱
۳ نمل ۲۷ ۳۰
جمع ۳ سوره ۳۹ ۷۲
حال اگر اين اعداد را با هم جمع نماييم، عدد حاصل، مضربى از عدد ۱۹ مىباشد: (۷۲+۳۹+۳=۱۱۴ (۶*۱۹
۸- لفظ جلاله «اللَّه» در قرآن كريم ۲۶۹۸ بار به كار رفته است۱۲ كه اين مضربى از عدد ۱۹ است: (۱۴۲*۱۹)
۹- كلمه «الرحمن» در قرآن ۵۷ مرتبه به كار رفته است كه مضربى از عدد ۱۹ است: (۳*۱۹)
۱۰- كلمه «الرحيم» در قرآن ۱۱۴ مرتبه به كار رفته است۱۳ كه مضربى از عدد ۱۹ است: (۶*۱۹)
۱۱- سوره فاتحه داراى ۷ آيه مىباشد و اگر ارقام آيه را به طور پشت سرهم از راست به چپ بنويسيم عدد حاصله از مضربهاى عدد ۱۹ است:
۱ ۲ ۳ ۴ ۵ ۶ ۷ ( ۱۹ × ۴۰۲۸۵۹)
۱۲- اگر تعداد حروف هر آيه را بنويسيم و در كنار هم قرار دهيم، عددى بدست مىآيد كه مضربى از عدد ۱۹ است:
آیات ۱ ۲ ۳ ۴ ۵ ۶ ۷
تعداد حروف ۱۹ ۱۷ ۱۲ ۱۱ ۱۹ ۱۸ ۴۳
۱۹ ۱۷ ۱۲ ۱۱ ۱۹ ۱۸ ۴۳ -> (۱۹×۲۲۷۲۷۳۲۱۶۴۳۰۱)
ج: سوره علق
۱۳- اولين آيات نازله بر پيامبر اكرمصلى الله عليه وآله وسلم يعنى آيات ۱-۵ سوره علق داراى ۱۹ كلمه است.
۱۴- عدد آيات سوره علق ۱۹ آيه مىباشد.
۱۵- تعداد حروف سوره علق ۲۸۵ حرف مىباشد كه مضربى از عدد ۱۹ است. (۱۵*۱۹)
۱۶- اولين آيات نازله بر پيامبرصلى الله عليه وآله وسلم (آيات ۱-۵) داراى ۷۶ حرف است كه مضربى از عدد ۱۹ است (۴*۱۹)
۱۷- اگر از آخرين سوره قرآن به طرف اول قرآن بشماريم، سوره علق نوزدهمين سوره خواهد بود.
ناس فلق اخلاص مسد نصر کافرون کوثر ماعون قریش ... علق
۱ ۲ ۳ ۴ ۵ ۶ ۷ ۸ ۹ ... ۱۹
د: سوره مدّثّر
۱۸- اين سوره همراه با بسم اللَّه ۵۷ آيه است كه مضربى از عدد ۱۹ مىباشد: (۳*۱۹)
۱۹ -۱۹ آيه اول اين سوره داراى ۵۷ كلمه است كه مضربى از عدد ۱۹ است: (۳*۱۹)
۲۰- آيه ۳۱ كه دربردارنده حكمت عدد ۱۹ است، نيز از ۵۷ كلمه تشكيل شده است: (۳*۱۹)
۲۱- آيه ۳۱ كه ۵۷ كلمه است، ۱۹ برابر عدد كلمات آيه «عليها تسعة عشر» (۵۷=۱۹*۳)
۲۲- از آيه ۱-۳۰ يعنى تا آخر آيه «عليها تسعة عشر» ۹۵ كلمه است كه اين عدد مضربى از ۱۹ است: (۵*۱۹)
ه: اعداد در قرآن
۲۳- اعداد صحيح به كار رفته در قرآن عبارتند از:
۱۰۰۰۰۰-۵۰۰۰۰-۵۰۰۰-۳۰۰۰-۲۰۰۰-۱۰۰۰-۳۰۰-۲۰۰-۱۰۰-۹۹-۸۰-۷۰-۶۰-۵۰-۴۰-۳۰-۲۰-۱۹-۱۲-۱۱-۱۰-۹-۸-۷-۶-۵-۴-۳-۲-۱
حال اگر اين اعداد را كه ۳۰ عدد است، با هم جمع كنيم عددى بدست مىآيد كه مضربى از عدد ۱۹ است: (۱۶۲۱۴۶=۸۵۳۴*۱۹)
۲۴- تعداد اعدادى كه در قرآن ذكر شده است (چه صحيح و چه كسرى) بدون تكرار، برابر با ۳۸ عدد است كه اين مضربى از ۱۹ است: (۲*۱۹)
۲۵- اگر تعداد دفعاتى كه اعداد صحيح در قرآن به كار است را با هم جمع كنيم، عددى از مضربهاى ۱۹ بدست مىآيد:
عدد ۱ ۲ ۳ ۴ ... ۱۰۰۰۰۰
تکرار در قرآن +۱۴۵ +۱۵ +۱۷ +۱۲ ... ۱->جمع=۲۸۵(۱۵×۱۹)
عدد: ۱ ۲ ۳ ۴ ... ۱۰۰۰۰۰
تکرار در قرآن ۱۴۵+ ۱۵+ ۱۷+ ۱۲ ... ۱ جمع = ۲۸۵ (۱۹×۱۵)
و: ترتيب سورههاى قرآن
۲۶- تعداد سورههاى قرآن ۱۱۴ سوره مىباشد كه اين عدد مضربى از ۱۹ است: (۶*۱۹)
۲۷- اگر اعداد فرد سورههاى قرآن را با هم جمع كنيم عدد حاصله مضربى از ۱۹ است:
(۱۷۱*۱۹) ۳۲۴۹=۱۱۳+ ... +۱۷+۱۵+۱۳+۱۱+۹+۷+۵+۳+۱
۲۸- اگر اعداد زوج سورههاى قرآن را نيز جمع كنيم، عددى با مضرب ۱۹ بدست مىآيد:
(۱۷۴*۱۹)۳۳۰۶=۱۱۴+ ... +۱۸+۱۶+۱۴+۱۲+۱۰+۸+۶+۴+۲
۲۹- سورههايى كه شماره آنها در مصحف از مضربهاى عدد ۱۹ است عبارتند از :
۱. سورة مریم ۱۹ (۱۹×۱)
۲. سوره ص ۳۸ (۱۹×۲)
۳. سوره حدید ۵۷ (۱۹×۳)
۴. سورة انسان ۷۶ (۱۹×۴)
۵. سورة تین ۹۵ (۱۹×۵)
۶. سورة ناس ۱۱۴ (۱۹× ۶)
حال با توجه به اين سوره هانتايج زير بدست مىآيد:
الف( حاصل جمع اين اعداد برابر با ۳۹۹ مىباشد كه مضربى از ۱۹ است:
۱۹ × ۲۱ ۳۹۹ = ۱۱۴+ ۹۵+ ۷۶ + ۵۷+ ۳۸+ ۱۹
ب( ترتيب نزول اين سوره به ترتيب عبارت است از: ۲۱-۲۸-۹۸-۹۴-۳۸-۴۴ كه جمع اين عدد برابر است با ۳۲۳ كه اين عدد مضربى از ۱۹ است: (۱۷*۱۹)
ج( حاصل جمع مجموع ترتيب در مصحف و ترتيب نزول برابر است با ۷۲۲ كه اين عدد مضربى از ۱۹ است:
(۱۹× ۳۸ ) ۷۲۲ = ۳۲۳ + ۳۹۹
مواردى كه در مورد اعجاز عدد ۱۹ در قرآن ذكر گرديد، تنها گوشهاى از انبوه موارد و مصاديقى است كه در كتب مختلف پيرامون اين عدد آمده است.۱۴
آيا ممكن است تمامى اين موارد از روى اتفاق و تصادف باشد و هيچ حكمتى در آن نهفته نباشد؟!
حروف مقطعه و ارتباط با عدد ۱۹
قبل از وارد شدن در بحث اعجاز عدد ۱۹ در حروف مقطعه نكاتى در مورد حروف مقطعه يادآورى مىشود:
۱. سورههايى كه داراى حروف مقطعه هستند، ۲۹ سوره مىباشند كه اين عدد مساوى با حروف هجائيه در زبان عربى است كه سورههاى قرآن از آنها تشكيل شده است.
۲. از ۲۹ سوره كه داراى حروف مقعطه هستند، ۱۰ سوره از آنها حروف مقعطه آيه مستقل نيستند كه آنها عبارتند از: «الر، الر، الر، المر، الر، الر، طس، ق، ص، ن» ولى ۱۹ سوره باقيمانده از سورههايى هستند كه حروف مقطعه آنها آيه محسوب مىشود.
۳. حروف فواتح سورهها و مقطعه بدون تكرار، ۱۴ حرف مىباشند: «ا، ل، م، ر، ص، ك، ه، ى، ع، ط، س، ح، ق، ن»
۴. تعداد حروف مقطعه بدون تكرار ۱۴ كلمه مىباشد: «بقره (الم)، اعراف (المص)، يونس (الر)، رعد (المر)، مريم (كهيعص)، طه، شعراء (طسم)، نمل (طس)، يس، ص، غافر (حم)، شورى (حم عسق)، ق، ن»
۵. فقط سورههاى «حواميم»در ترتيب مصحف پشت سرهم هستند: ۴۰، ۴۱، ۴۲، ۴۳، ۴۴، ۴۵، ۴۶
۶. اولين سوره نازله از سور مقعطه، سوره قلم (ن)، سپس سوره ق و سپس سوره ص مىباشد.
۷. محاسبات در اين نوشتار بر اساس رسم الخط عثمانى است.
در مورد اعجاز عدد ۱۹ در حروف مقطعه مطالب زيادى در كتب مختلف بيان شده است كه به برخى از آنها اشاره مىشود:
الف( ترتيب سورهها:
۱- اگر از سوره بقره (الم) شمارش را آغاز كنيم، سوره طه نوزدهمين سوره خواهد بود.
بقره آل عمران نساء مائده ... طه
۱ ۲ ۳ ۴ ... ۱۹
۲- همچنين اگر از سوره طه شمارش را آغاز كنيم به سوره ص مىرسيم كه نوزدهمين سوره خواهد بود.
۳- همچنين اگر از سوره سجده (الم) شمارش را آغاز كنيم، سوره ق نوزدهمين سوره خواهد بود.
۴- همچنين اگر از سوره ق شمارش را آغاز كنيم، سوره قلم (ن) نوزدهمين سوره خواهد بود.
۵- سوره «مريم» (كهيعص) در قرآن نوزدهمين سوره مىباشد.
۶- اگر از سوره مريم (كهيعص) شمارش را آغاز كنيم، سوره صافات نوزدهمين سوره خواهد بود كه قبل و بعد از اين سوره دو سوره يس و ص قرار دارند كه از حروف مقطعه هستند.
۷- تعداد سورهها از سوره بقره (الم) تا سوره قلم (ن) ۶۷ سوره مىباشد كه اگر تعداد سورههاى داراى حروف مقطعه را از آن كم كنيم، عدد حاصل از مضربهاى عدد ۱۹ است: ۶۷-۲۹=۳۸ (۲*۱۹(
۸- اگر عدد حروف مقعطه (بدون تكرار) را كه ۱۴ حرف مىباشد، با تعداد كلمات حروف مقطعه (بدون تكرار) كه آن نيز ۱۴ كلمه مىباشد و تعداد سورههاى داراى حروف مقطعه (۲۹ سوره( جمع نماييم، عدد حاصله مضربى از عدد ۱۹ خواهد بود:
(۱۹×۳) ۵۷ = ۲۹ +۱۴+ ۱۴
۹- از ۲۹ سوره كه داراى حروف مقطعه هستند، ۱۰ سوره از آنها حروف مقطعه آيه مستقل نيستند كه عبارتند از: يونس (الر) يوسف (الر) - هود (الر) - رعد (المر)- ابراهيم (الر) - حجر (الر) - نمل (طس) - ص - ق - قلم (ن). ولى در ۱۹ سوره باقيمانده، حروف مقطعه آيه مستقلى مىباشد.
۱۰- تعداد حروف مقعطه ۳۸ حرف مىباشد كه اين مضربى از عدد ۱۹ است: (۲*۱۹)
۱۱- تعداد حروف مقطعه تا سوره مريم (كهيعص) كه نوزدهمين سوره در ترتيب مصحف است، ۱۹ حرف مىباشد و همچنين تعداد حروف مقطعه از سوره مريم تا سوره قلم (ن) كه آخرين سوره داراى حروف مقطعه است، نيز ۱۹ حرف مىباشد.
۱۲- سورههايى كه حروف مقعطه آنها «الر» و «المر» است، در ترتيب مصحف به اين صورت است: يونس (الر) - هود (الر) - يوسف (الر) - رعد (المر) - ابراهيم (الر) - حجر (الر). مجموع حروف اين سورهها برابر با ۱۹ حرف مىباشد.
۱۳- سوره ص در ترتيب مصحف، ۳۸ است كه مضربى از عدد ۱۹ مىباشد: (۲*۱۹)
ب( تكرار حروف مقعطه
۱۴- سوره ق داراى ۵۷ «ق» مىباشد كه اين عدد مضربى از عدد ۱۹ است: (۳*۱۹)
۱۵- حرف «ق» در سورى شورى (حم عسق) ۵۷ مرتبه به كار رفته است كه مضربى از عدد ۱۹ است: (۳*۱۹)
۱۶- مجموع حرف «ق» در اين سوره ۱۱۴ است كه مضربى از عدد ۱۹ است: (۶*۱۹)
۱۷- تعداد حرف «ن» ۱۳۳ مىباشد كه مضربى از عدد ۱۹ است: (۷*۱۹)
۱۸- تعداد حرف «ص» در سه سوره ذيل عبارتند از:
۱. سوره اعراف (المص): ۹۷
۲. سوره مريم (كهيعص): ۲۶
۳. سوره ص: ۲۹
مجموع : ۱۵۲ (۱۹×۸)
۱۹- مجموع تكرار دو حرف «ى» و «س» در سوره «يس» ۲۸۵ مىباشد: (۱۵*۱۹)
۲۰- مجموع تكرار حروف «ك»، «ه»، «ى»، «ع»، «ص» در سوره مريم (كهيعص) برابر با ۷۹۸ مىباشد: (۴۲*۱۹)۱۵
تناسب در تكرار الفاظ قرآن
۱- كلمات «دنيا» و «آخرت» به صورت مفرد در قرآن هر كدام ۱۱۵ مرتبه به كار رفته است.
۲- دو كلمه «شيطان» و «فرشته» (ملائكه) در قرآن ۶۸ مرتبه به صورت جداگانه به كار رفته است.
همچنين مشتقات هر يك از اين دو كلمه ۲۰ مرتبه در قرآن به كار رفته است كه جمعاً ۸۸ مرتبه و به طور مساوى در قرآن آمده است.
۳- دو لفظ زندگى «الحياة» و مرگ «الموت» به طور مساوى در قرآن ۱۴۵ مرتبه به كار رفته است.
۴- كلمههاى سود و زيان «نفع و ضرر» با مشتقاتشان هر كدام در قرآن ۵۰ مرتبه تكرار شده است.
۵- تابستان و گرما «الصيف و الحر» برابر با زمستان و سرما «الشتاء و البرد» به تعداد مساوى ۵ مرتبه در قرآن به كار رفته است:
لفظ تابستان و زمستان در قرآن يك مرتبه و گرما و سرما هر كدام ۴ مرتبه ذكر گرديده است.
۶- خوبىها «صالحات» و بدىها «سيئات» در قرآن به يك اندازه و به تعداد ۱۶۷ مرتبه به كار رفته است.
۷- كلمه «الرحمن» در قرآن ۵۷ مرتبه و كلمه «الرحيم» دو برابر آن يعنى ۱۱۴ مرتبه در قرآن به كار رفته است.
۸- كلمه «فجّار» ۳ مرتبه و كلمه «ابرار» ۶ مرتبه در قرآن به كار رفته است.
۹- «سماوات السبع» در قرآن ۷ مرتبه به كار رفته است.
۱۰- كلمات «الجهر» و «العلانيه» همراه با مشتقات به طور جداگانه ۱۳ مرتبه در قرآن به كار رفته است.
۱۱- كلمه «الشهر» در قرآن به تعداد ماههاى سال يعنى ۱۲ مرتبه به كار رفته است.
۱۲- كلمه «يوم» در قرآن به تعداد روزهاى سال يعنى ۳۶۵ مرتبه به كار رفته است.
۱۳- كلمه «الساعة» در قرآن به تعداد ساعات شبانهروز يعنى ۲۴ مرتبه به كار رفته است.
۱۴- «سجده» و مشتقات آن ۳۴ مرتبه به تعداد سجدههاى نمازهاى يوميه، در قرآن به كار رفته است.
۱۵- «شيعه» و مشتقات آن ۱۲ مرتبه به تعداد امامان شيعه در قرآن به كار رفته است.
۱۶- لفظ «فرقه» همراه با مشتقات به تعداد فرقههاى امت پيامبرصلى الله عليه وآله وسلم و ۷۲ مرتبه به كار رفته است.
۱۷- واژه «جزاء» در قرآن ۱۱۷ مرتبه به كار رفته است. و واژه «المغفرة» دو برابر آن يعنى ۲۳۴ مرتبه به كار رفته است.۱۶
موافقان و مخالفان اعجاز عددى قرآن
پس از طرح بحث اعجاز عددى قرآن توسط دكتر رشاد خليفه، عكس العملهاى متفاوتى از سوى قرآنپژوهان نسبت به اين بحث صورت گرفت. افراد زيادى از اين موضوع استقبال كردند و كوشيدند تا موارد ديگرى از اين اعجاز را كشف نمايند و كتابهاى زيادى نيز در اين زمينه نوشتند. در مقابل نيز عده كمى به مخالفت با اين مسئله پرداختند و كوشيدند تا اثبات نمايند كه هيچگونه اعجازى در زمينه اعداد و رياضى در قرآن قابل اثبات نيست. آنان نيز به نوبه خود مقالات و كتابهايى در رد نظريه اعجاز عددى نوشتند و با ذكر اشتباهات قائلين به اعجاز عددى قرآن پايههاى اين نظريه را متزلزل ساختند.
عدهاى هم در اين مسئله راه احتياط را در پيش گرفته و هيچگونه اظهار نظرى در رد يا تأييد آن نكردند، بلكه به عنوان احتمال، مواردى از اين اعجاز را بيان نمودند.
اينك براى آشنايى بيشتر با اين نويسندگان و كتابهاى آنان در دو قسمت موافقان و مخالفان به معرفى آنها مىپردازيم:
موافقان اعجاز عددى قرآن
۱- معجزة القرآنالكريم، دكتر رشاد خليفه
دكتر رشاد خليفه را مىتوان مبتكر و نظريهپرداز بحث اعجاز عددى قرآن دانست. وى اولين كسى بود كه نظريه اعجاز عددى قرآن را مطرح كرد. و پس از بررسى و كار روى قرآن با استفاده از پايانه به نتايجى رسيد.
وى موفق به كشف رموز قرآن در رابطه با عدد نوزده و مفتاح حروف مقطعه شد كه بعضى از موارد آن ذكر گرديد. وى پس از ذكر مواردى از اعجاز قرآن به نتايجى رسيد كه به برخى از آنها اشاره مىشود:
۱. قرآن كلام خدا و معجزه الهى است و هيچ كس نمىتواند ادعا كند كه اين نظم رياضى و دقيق قرآن توسط انسان صورت گرفته است.
۲. ترتيب موجود سورههاى قرآن، و همچنين ترتيب نزول آنها ترتيبى الهى است.
۳. محل نزول سورههاى قرآن اعم از مكى يا مدنى مورد تأييد است.
۴. تقسيم آيات در هر سوره به امر الهى صورت گرفته است.
۵. شيوه كتابت رسمالخط قرآن به دستور خداوند صورت گرفته است.
۶. آيه «بسم اللَّه الرحمن الرحيم» جزء تمام سورهها به جز سوره «توبه» مىباشد كه اين مسئله با توجه به نظم رياضى قرآن قابل اثبات است.۱۷
۲- الاعجاز العددى للقرآن الكريم، عبدالرزاق نوفل
پس از دكتر رشاد خليفه نظريه اعجاز عددى قرآن توسط عبدالرزاق نوفل، قرآنپژوه معاصر مصرى بسط و گسترش پيدا كرد. وى در اين كتاب كه در سه بخش تنظيم شده است به ذكر پارهاى از كلمات كليدى قرآن پرداخته كه داراى ارتباط و تناسب با هم مىباشند.
ايشان در مقدمه كتابش بيان مىكند كه اينجانب در سال ۱۹۵۹ ميلادى در خلال تأليف كتاب «الاسلام دين و دنيا» متوجه شدم كه تعداد لفظ «دنيا» در قرآن مساوى با لفظ «آخرت» است. همچنين در سال ۱۹۶۸ ميلادى در هنگام تأليف كتاب «عالم جن و ملائكه» متوجه شدم كه كلمه «شيطان» به اندازه كلمه «ملائكه» در قرآن به كار رفته است. همين مسئله باعث تعجب من شد.
نوفل پس از پژوهش در قرآن مواردى ديگر از اعجاز قرآن را در سه بخش زير سامان داد:
۱- موضوعاتى كه مثل و مانند يكديگرند.
۲- موضوعاتى كه در تقابل و تضاد يكديگرند.
۳- موضوعاتى كه با يكديگر مرتبط هستند.
وى در پايان كتاب خود چنين نتيجه مىگيرد:
۱- قرآن معجزه است و امكان ندارد كه نظم رياضى قرآن تصادفى و اتفاقى باشد.
۲- مواردى كه ياد شد تنها گوشهاى از اين اعجاز است. و اگر در قرآن تدبّر و تأمّل شود، موارد بيشترى از اين نوع اعجاز كشف خواهد شد.
۳- اعجاز عددى قرآن اعجاز حقيقى و ملموس است نه اعجاز ادعايى و اين نوع اعجاز قابل مناقشه نيست؛ چون زبان اعداد و رياضى قابل قبول براى همه مىباشد.۱۸
شايان ياد است كه اين كتاب دو بار به فارسى ترجمه شده است:
۱. ترجمه توسط آقاى مصطفى حسينى طباطبايى بنام اعجاز عددى در قرآن كريم سال ۱۳۶۲
۲. ترجمه توسط آقاى سعيد همايون بنام معجزه اعداد در قرآن كريم سال ۱۳۸۳
۳- معجزة الارقام و الترقيم فى القرآنالكريم، عبدالرزاق نوفل۱۹
اين كتاب صورت تكميل شده كتاب قبلى نوفل است و حاوى مطالبى است كه در كتاب قبلى نيامده است. وى همچنين در اين كتاب به پارهاى از نقدها و مخالفتهايى كه درباره اين نظريه مطرح شده است، پاسخ داده است.
۴- من الاعجاز البلاغى و العددى للقرآنالكريم، دكتر ابوزهراء النجدى۲۰
دكتر نجدى كه از قرآنپژوهان شيعى و اهل مصر مىباشد، در ادامه كار آقاى نوفل موارد ديگرى را به تحقيقات قبلى افزوده است: مثل: «ساعه» در قرآن ۲۴ مرتبه به تعداد شبانهروز، «مساوات البسع» هفت مرتبه، «سجده» و مشتقات آن ۳۴ مرتبه به تعداد سجدههاى نمازهاى شبانهروز و...
۵- اعجاز الرقم ۱۹ فى القرآنالكريم، بسام نهاد جرار
ايشان پس از بيان توضيحاتى در مورد تحقيقات دكتر رشاد خليفه در مورد اعجاز عدد ۱۹، مواردى از اشتباهات وى را متذكر مىشود و در ادامه در طى ۴ فصل و يك خاتمه به اثبات اعجاز عددى قرآن خصوصاً عدد ۱۹ مىپردازد. وى در فصل اول كتاب (كه عمده حجم كتاب را تشكيل مىدهد) به موارد زيادى از اعجاز عدد ۱۹ در حروف مقطعه مىپردازد كه مرتبط با عدد ۱۹ يا مضربهاى اين عدد مىباشند. در فصل دوم نيز به مواردى از اعجاز عدد ۱۹ پيرامون ماه و خورشيد و روابط بين آنها و بعضى اصطلاحات بشرى مىپردازد.۲۱
ايشان در مباحث مقدماتى كتاب خود در پاسخ به كسانى كه به جهت قداست عدد ۱۹ در بعضى فرقههاى ضالّه به مخالفت با اين اعجاز برخاستهاند، مىنويسد:
«درست است كه طائفه منحرفه بهائيت عدد ۱۹ را مقدس مىشمارند و سال و ماه خود را تقسيم بر ۱۹ مىكنند، اما اين مسئله مانع از تحقيق و بررسى در رابطه با عدد ۱۹ نمىباشد؛ چرا كه بد استفاده كردن از چيزى ناسازگار با استفاده صحيح ديگران نيست... چرا كه ما مىدانيم، قبل از اسلام و در دوران جاهليت، اعراب در مراسم حج شركت نموده و آن را همراه با انواع انحرافات و بدعتها بجا مىآوردند. در حالى كه اسلام به خاطر اعمال خرافى عرب جاهليت، هيچگاه حج را ملغى نكرد؛ بلكه به مخالفت با انحرافات در حج پرداخت و حج ابراهيمى را تأييد فرمود.
بنابراين تقدس اعداد در اسلام هيچ جايى ندارد و موضع مسلمانان نيز كاملاً روشن و واضح است. آنان هيچ عددى را مقدس نمىشمارند، در حالى كه مىدانند خداى واحد يكى است و خداوند هفت آسمان را خلق كرد و مسلمانان هفت دور به دور كعبه طواف مىكنند و مىدانند كه هفته هفت روز است و مسلمانان در سجده بر هفت عضو از اعضاى بدن تكيه مىكنند و.... آيا اين مسئله باعث مىشود كه مسلمانان عدد يك يا هفت را مقدس بشمارند؟! آيا اعجاز عدد ۱۹ مبتنى بر قداست اين عدد است؟! كدام حكم نقلى و منطق عقلى آن را تأييد مىكند؟»۲۲
اين كتاب داراى ۱۷۵ صفحه مىباشد.
۶- ارهاضات الاعجاز العددى فى القرآنالكريم، بسام نهاد جرار۲۳
اين كتاب داراى يك مقدمه، ۶ فصل و يك خاتمه است. نويسنده در فصل اول پيرامون مدخل بحث اعجاز عددى قرآن در سوره مدثر مىپردازد و بحث عدد ۱۹ را مطرح مىكند. در فصل دوم به اعجاز قرآن در ترتيب سورهها مىپردازد و در آخر نتيجه مىگيرد كه ترتيب آيات و سورههاى قرآن توقيفى است. در فصل سوم اعجاز عدد ۱۹ در حروف مقعطه را بررسى مىكند. فصل چهارم را به بحث حروف ابجد و اعجاز عددى در رابطه با آنها اختصاص داده است. در فصل چهارم اعجاز رياضى در عالم ستارگان و فلك را مطرح مىكند. در فصل پنجم نيز به اعجاز عدد ۲۸۵ در سوره جن و ارتباط با عدد ۱۹ مىپردازد و در خاتمه اعجاز قرآن را از اين طريق اثبات مىكند.
شايان ياد است كه اين نويسنده كتابها و مقالات زيادى در مورد اعجاز عددى قرآن دارد.۲۴
۷- الصدفة المنظمة؛ الاعجاز العددى فى القرآن، فريد قبطنى ۲۵
اصل اين كتاب به زبان فرانسه مىباشد كه نويسنده در مقام احتجاج با همه اهل كتاب (چه علماى دين و چه علماى رياضى، فيزيك، بيولوژى، مورخين و...) و دفاع از ساحت قرآن كريم آن را به رشته تحرير درآورده است. تا با توجه به علمى بودن اين كتاب سندى باشد براى حقانيت قرآن كريم.
نويسنده در اين كتاب به توجه با مسائل علم رياضى (كه مورد اتفاق همه علماست) به مواردى از اعجاز عدد ۱۹ در سورههاى علق، مدثر و ارتباط بين آنها پرداخته است. در ادامه نيز مواردى از اعجاز عدد ۱۹ در ترتيب سورههاى قرآن، حروف مقطعه و تناسب و ارتباط آنها با يكديگر اشاره نموده است. در پايان نيز اعجاز عدد ۱۹ در سورههاى زوج مصحف را مطرح نموده است.
شايان ياد است كه اين كتاب پس از انتشار در سال ۱۹۹۸ ميلادى مورد استقبال غيرمسلمانان قرار گرفت و در سال بعد نيز چاپ دوم آن وارد بازار گرديد.
۸- اعجازات حديثة علمية و رقمية فى القرآن، الدكتور رفيق ابوالسعود۲۶
ايشان در كتاب خود مطالبى شبيه مطالب عبدالرزاق نوفل دارد و به ذكر پارهاى از موضوعات مرتبط با هم و ارقام مربوط به آنها مىپردازد. و از اين طريق اعجاز قرآن را ثابت مىكند. مثل:
الرحمن ۵۷ مرتبه الرحيم ۱۱۴ مرتبه
الجزاء ۱۱۷ مرتبه المغفره ۲۳۴ مرتبه
العسر ۱۲ مرتبه اليسر ۳۶ مرتبه
الفجار ۳ مرتبه الابرار ۶ مرتبه
لازم به ذكر است كه اين كتاب مورد استقبال مسلمانان قرار گرفت و چندين مرتبه چاپ شد. چاپ اول اين كتاب در سال ۱۹۹۱ ميلادى در دمشق مىباشد و چاپ پنجم اين كتاب نيز در سال ۱۴۱۸ ه وارد بازار گرديد.
۹- اسرع الحاسبين؛ ملامح جديدة للاعجاز العددى فى القرآنالكريم، عاطف على صليبى۲۷
نويسنده در اين كتاب كه داراى هجده مبحث است به صورت بسيار دقيق و پيچيده حروف مقطعه را مورد بررسى قرار داده و آنها را كه داراى حروف مشترك هستند در يك گروه دستهبندى نموده، و ارتباط آنها با آيه بسمله و ترتيب نزول قرآن را با استفاده از اعداد و ارقام بيان نموده است.
در پايان كتاب نيز حروف سورههاى قرآن كريم را به صورت جدول به تفكيك سوره آورده است. اين كتاب در ۳۲۹ صفحه و چاپ اول آن مربوط به تاريخ ۲۰۰۱ ميلادى مىباشد.
۱۰- معجزة القرن العشرين من كشف سباعية و ثلاثية اوامر القرآنالكريم، ابن خليفه عليوى۲۸
ايشان در كتاب خود آورده است كه ۹۰ درصد اوامر قرآن، هفتگانه يا سهگانه يا يگانه است و پس از ذكر موارد اوامر قرآن و اعداد منظم در ارتباط با آنها، اعجاز قرآن را نتيجه مىگيرد.
به عنوان مثال: امر «اعبدوا» را سه بار به همه مردم خطاب كرده است؛ سه بار نسبت به اهل مكه كه در قرآن آمده و سه بار نسبت به پيامبر اسلامصلى الله عليه وآله وسلم آمده است. پيامبران الهى مثل شعيب، نوح، هود، صالح و حضرت عيسىعليهم السلام هر كدام سه بار به قوم خود گفتهاند و اين از عجايب است!
اين كتاب داراى ۱۱۰ صفحه مىباشد كه در سال ۱۹۸۳ ميلادى براى نخستين بار چاپ شده است.
۱۱- المنظومات العددية فى القرآنالعظيم، مهندس مصطفى ابوسيف بدران۲۹
نويسنده در اين كتاب روابط رياضى در حروف مقطعه و لفظ جلاله «اللَّه» را مورد بررسى قرار داده است و نظم اعجاز گونه قرآن را از اين طريق ثابت نموده است.
اين كتاب در ۸۸ صفحه چاپ شده است.
۱۲- الاعجاز العددى فى سوره الفاتحة، طلحة جوهر۳۰
ايشان محور بحث در كتابش را عدد ۱۹ قرار داده است و به بحث در رابطه با ارتباط ميان آيه بسمله، سوره فاتحه و عدد ۱۹ پرداخته است. همچنين به اعجاز در كلمات فرد و و زوج سوره فاتحه پرداخته است. در نهايت از تمام اين موارد اعجاز عددى و نظم رياضى قرآن را نتيجه گرفته است.
۱۳- موسوعة الاعجاز الرقمى، المهندس عبدالدائم الكحيل
نويسنده اين كتاب براى اثبات اعجاز عدد هفت به موارد زيادى از اين اعجاز در قرآن پرداخته است. وى اين كتاب را در يك مقدمه و ۱۱ بحث سامان داده است و به مباحثى چون اعجاز رقم ۷، ضوابط اعجاز رقمى، اولين آيه سوره حمد، اسرار حروف مقعطه، تكرار آيات در قرآن، ترتيب سورههاى قرآن، اسرار قصههاى قرآنى و... و ارتباط آنها با عدد ۷ پرداخته و به مصاديق زيادى از اين اعجاز اشاره نموده است.
اين كتاب مشتمل بر ۷۱۳ صفحه مىباشد.
شايان ياد است كه اين نويسنده بيش از ۳۰ كتاب و مقاله در مورد اعجاز عددى قرآن دارد.۳۱
۱۴- شبكه رياضى قرآن، احمد ديدات۳۲
نويسنده در اين كتاب بر اساس يافتههاى علمى دكتر رشاد خليفه به بيان شبكه دقيق رياضى قرآن پرداخته و به مباحثى از قبيل: دورنمايى از گذشته، اعجاز علمى قرآن، اعتراف بزرگان ادب، اعجاز عدد ۱۹، محاسبه و شانس، غير بشرى بودن قرآن، معجزه رياضى و... پرداخته است.
ايشان در فصل هشتم كه اختصاص به معجزه رياضى قرآن دارد به نكته جالبى در مورد حرف «ق» و «ص» اشاره كرده و مىنويسد:
«تعداد تكرار حرف «ق» در دو سوره ق و شورى (حم عسق) كه داراى حروف مقعطه «ق» مىباشد برابر با ۶*۱۹(۱۱۴) مىباشد. از طرفى هم خداوند در قرآن به صراحت ۱۲ مرتبه تعبير «قوم لوط» را به كار برده است ولى در اين مورد فقط يك استثناء مشاهده مىشود و آن هم آيه ۱۳ سوره ق مىباشد كه از تعبير «اخوان لوط» استفاده نموده است. اگر در اين آيه هم مانند موارد قبلى تعبير به «قوم لوط» مىكرد، در اين صورت تعداد حرف ق در اين دو سوره ۱۱۵ مرتبه مىشد كه ديگر اين عدد مضربى از عدد ۱۹ نبود! بنابراين به اين صورت با كاربرد تعبير «اخوان لوط» اين مسئله حل شده است.»۳۳
شبيه همين مطلب را در مورد حرف «ص» در «بصطه» در آيه ۲۴۷ سوره بقره دارد.
اين كتاب در ۱۴۳ صفحه توسط آقاى ساسان حبيبوند به فارسى ترجمه شده است.
۱۵- معجزة القرآن العددية، صدقى البيك۳۴
نويسنده در اين كتاب به موارد از اعجاز عدد ۱۹ در حروف مقطعه مىپردازد. همچنين اعجاز در اعداد صحيح و كسرى به كار گرفته در قرآن، و ارتباط آن با عدد ۱۹ را نيز بيان مىكند.
۱۶- ماوراء احتمال، عبداللَّه اريك
اين كتاب در چهار فصل تنظيم شده است. نويسنده در مقدمه كتاب پيرامون سيستم رياضى قرآن كريم سخن گفته و در ادامه به منحصر به فرد بودن قرآن كريم اشاره مىكند. وى در فصل سوم به كشف سيستم رياضى قرآن و اعجاز عدد ۱۹ اشاره مىپردازد و در فصل چهارم موارد و مصاديقى از اعجاز عدد ۱۹ مربوط به آيه بسمله و كلمات آن را بيان مىكند. و در پايان نيز چنين مىگيرد كه مطالب بيان شده در اين كتاب فقط ذره كوچكى از اين سيستم رياضى قرآن است كه در سطحى وسيعتر در قرآن وجود دارد.۳۵
لازم به ذكر است كه پيچيدهترين محاسبات در اعجاز عددى قرآن مربوط به همين كتاب است.
۱۷- المعجزة؛ نظرية قرآنية فى الاعجاز القرآنى، مهندس عدنان الرفاعى۳۶
مهندس رفاعى در اين كتاب سخنانى شبيه سخنان آقاى عبدالرزاق نوفل دارد. ايشان معتقد است كه تمام كلماتى كه در قرآن آمده است ارتباط تامّ و حقيقى با آن چيزى دارد كه آن را وصف مىكند و بهنام آن ناميده شده است.
به عنوان مثال: يك سال كامل ۳۶۵ روز مىباشد و زمين ۳۶۵ بار به دور خود مىچرخد. بنابراين خداوند نيز كه خالق اين جهان است، اين مسئله را در كتاب خود به تصوير كشيده است، تصويرى كه دقيقاً مطابق با واقعيت فلكى آن است. از اين رو، مشاهده مىكنيم كه واژه «يوم» به صورت مفرد در قرآن كيريم ۳۶۵ مرتبه به كار رفته است.
مانند اين مسئله، دَوَران ماه به دور زمين است كه ماهها از آن بوجود مىآيند و خداوند نيز كه خالق اين مسئله است، كلمه «شهر» را در قرآن ۱۲ مرتبه به كار برده است كه اشاره به همين قضيه دارد.
ايشان در ادامه به موارد زيادى از اينگونه موارد مىپردازد و چنين نتيجه مىگيرد كه چون زبان استدلال در اين كتاب رياضى و اعداد است، بنابراين به جهت عدم اختلاف انسانها در اين گونه مسائل، اعجاز قرآن ثابت مىشود.
نويسنده در پايان كتاب به نقدهايى كه توسط ديگران بر اين نظريه وارد شده است به صورت مستدل در ۵۶ صفحه جواب داده است.
اين كتاب در ۳۰۴ صفحه (بدون ضميمه) نوشته شده است.
۱۸- آيت كبرى؛ معجزه جاويد قرآن كريم، دكتر سيدمحمد فاطمى۳۷
نويسنده در اين كتاب با توجه به عدد ۱۹ و نوزده حرف بودن «بسم اللَّه الرحمن الرحيم» به صورت گسترده و مستدل به ذكر اعجاز عددى قرآن پرداخته است.
نويسنده در اين باره مىنويسد:
«اساس اين معجزه مسلم جاودانى بر يك نظام عجيب رياضى مبتنى است كه شمار حروف مقطعه سرآغاز سورهها در هر كدام از آنها به تنهايى يا به صورت گسترده در بين سور، مضرب صحيحى از تعداد حروف نوزدهگانه «بسم اللَّه الرحمن الرحيم»، اولين آيه قرآن كريم مىباشد. بررسى اين حجت قاطع با توجه به حالات و شرايط زمانى و مكانى نزول وحى نشان مىدهد كه طرح و ابداع يك چنين شبكه پيچيده و رابطه خارق العاده حروف و كلمات كه نظير آن در سرتاسر تمدن بشرى، در هيچ كتاب ديگرى ديده نشده است، خارج از قدرت و فكر و هوش انسان است و احتمال وقوع آن نيز بر حسب تصادف، غيرممكن و كاملاً مردود است.»۳۸
اين كتاب در ۱۶ بخش و ۱۵۲ صفحه سامان يافته است كه بدون حروفچينى و به صورت دست نوشت اصلى به چاپ رسيده است.
۱۹- اعجاز رياضى زوج و فرد در قرآن كريم، كورش جم نشان۳۹
نويسنده اين مقاله با توجه به آيه ۸۹ سوره فجر «والشفع و الوتر» كه خداوند به «زوج و فرد» سوگند ياد كرده است، به اين فكر افتاده است كه شايد يك نظام عددى بر مبناى زوج و فرد در قرآن وجود داشته باشد.
بنابراين به دنبال اين فرضيه، شروع به تحقيق كرده و به نتايج جالبى رسيده است. ايشان به اين حقيقت پى برده است كه تعداد سورهها و ترتيب قرار گرفتن آنها و تعداد آيات هر سوره دقيقاً بايد همين سان باشد كه هست و اگر تغيير و يا جابجائى در آنها صورت گيرد، كد رياضى زوج و فردى كه در آن جاى داده شده، چنين جواب نمىدهد.
وى پس از طرح جدول اعداد زوج و فرد قرآن به اين نتايج رسيده است:
۱- جمع كل اعداد زوج (كه از حاصل جمع شماره و تعداد آيات سوره به دست آمده) دقيقاً برابر با تعداد آيات قرآن يعنى ۶۲۳۶ است!
۲- جمع كل اعداد فرد (كه از حاصل جمع شماره و تعداد آيات سوره به دست آمده) دقيقاً مساوى با ۶۵۵۵ است كه اين عدد معادل مجموع شمارههاى سورههاى قرآن است!
۳- در جدول زوج و فرد قرآن كه هر يك از ۵۷ سوره تشكيل شدهاند، درست ۳۰ سوره با تعداد آيات زوج و ۲۷ سوره با تعداد آيات فرد شركت شدهاند!
۲۰- تفسير نمونه، آيةاللَّه مكارم شيرازى۴۰
نويسنده اين تفسير ذيل عنوان «تفسير حروف مقطعه با مغزهاى الكترونيكى» پيرامون كشفيات دكتر رشاد خليفه سخن به ميان آورده و پس از ذكر بيوگرافى و خلاصه كار و تحقيقات آقاى خليفه به نتايج ايشان در رابطه با حروف مقطعه و فراوانى هر يك از اين حروف (ق، ص، ن، المص، المر، كهيعص، الم، و...) در اينگونه سورهها اشاره نموده است.
وى در انتها چنين نتيجه مىگيرد كه حروف قرآن مجيد كه در طى ۲۳ سال بر پيامبر اكرمصلى الله عليه وآله وسلم نازل شده، حساب بسيار دقيق و منظمى دارد و هر يك از حروف الفبا با مجموع حروف هر سوره داراى يك نسبت رياضى كاملاً دقيق است كه حفظ و نگهدارى چنين نسبتى براى بشر - بدون استفاده از مغزهاى الكترونيكى - امكانپذير نيست.
نويسنده در عين حال اضافه مىكند كه شكى نيست كه بررسىهاى دانشمند مزبور چون در آغاز راه است، خالى از نقايص نيست كه بايد با حوصله تمام، به وسيله او و دانشمندان ديگر تكميل گردد.
با توجه به اينكه كتابها و مقالات در رابطه با اعجاز عددى قرآن بسيار زياد است و يادكرد همه آنها بيرون از حوصله اين گفتار مىباشد به همين اندازه در بيان ديدگاه موافقان اين اعجاز بسنده نموده و ذكر موارد بيشتر را به فرصتى ديگر مولكول مىكنيم.
مخالفان اعجاز عددى قرآن
پس از تحقيق و تتبع فراوان متوجه شديم كه فقط عده كمى از قرآنپژوهان به مخالفت با اعجاز عددى قرآن برخاستهاند. اين گروه با رد دلايل و بيان اشتباهات قائلين به اعجاز عددى قرآن، كتابها و مقالاتى نوشتهاند كه به آنها اشاره مىشود:
۱- تسعة عشر ملكاً، بيان ان فرية الاعجاز العددى للقرآن خدعة بهائية، حسين ناجى محمد محىالدين۴۱
همانگونه كه از نام كتاب پيداست، نويسنده به شدت به كسانى كه عدد ۱۹ را يكى از اسرار قرآن مىدانند حمله مىكند و آن را نقشه و نيرنگ بهائيت مىداند.
وى متذكر مىشود كه عدد ۱۹ از شعارهاى بهائيان است كه در نظر مسلمانان اين فرقه مرتد و كافر هستند؛ و شواهدى مىآورد كه سال در نظر آنان ۱۹ ماه است؛ هر ماهى نيز ۱۹ روز است؛ كتاب «البيان» آنان ۱۹ قسمت است و هر قسم آن ۱۹ باب است؛ و عدد نمازهاى يوميه آنها ۱۹ ركعت است و...
در بخش ديگر بيان مىكند كه عدد ۱۹ ويژه قرآن نيست و جملاتى را بيان مىكند كه بدون استفاده از رايانه بر اساس عدد ۱۹ شكل گرفته است در حالى كه مطالب آن باطل است. مثل: «لابعث و لاحساب و لاجهنم»، «لاصراط و لاجنة و لانعيم» و...
سپس بيان مىكند كه رابطهاى ميان «بسم اللَّه الرحمن الرحيم» و حروف مقعطه سورهها و جهنم (نوزده ملك جهنم) وجود ندارد.
در بخش ديگرى خطاهاى عددى قائلين به اعجاز عددى را توضيح مىدهد.۴۲
۲- المعجزة القرآنية؛ الاعجاز العلمى و الغيبى، دكتر محمد حسن هيتو۴۳
ايشان تقريباً همان مطالب حسين ناجى محمد را تأييد و تكرار مىكند.۴۴
۳- اعجاز عددى و نظم رياضى قرآن، عباس يزدانى۴۵
نويسنده از كسانى است كه شديداً با اعجاز عددى قرآن به مخالفت برخاسته و تلاش زياد دارد كه اثبات نمايد، هيچگونه اعجاز عددى و رياضى در قرآن وجود ندارد. ايشان در آغاز مقاله نسبتاً طولانى خود پس از بيان كشف دكتر رشاد خليفه در رابطه با اعجاز عدد ۱۹ به معرفى قرآن از طريق خود قرآن و احاديث مىپردازد و آيات و روايات گوناگونى را در توصيف قرآن بيان نموده و چنين جمعبندى مىكند كه در هيچ جاى قرآن حتى به طور ضمنى ما به اينگونه كاوشها دعوت نشدهايم. و در بيانات امامان و سيره عملى آنها نيز مشاهده نشده است كه قرآن را از اين منظر بنگرند و مطالبى هر چند به صورت ضمنى و تلويحى، در مورد تعداد حروف و كلمات قرآن و روابط رياضى بين آنها گفته باشند و لااقل سرنخى در اين مقوله به دست داده باشند تا با اطمينان خاطر در اين رشته وقت صرف كنيم و دلخوش باشيم كه اگر تا كنون به نتيجه نرسيدهايم، اميد است كه در آينده به نتايجى جالب دست يابيم.
از علماى بزرگ، حتى رياضىدانان نظير: خواجه نصير طوسى و شيخ بهائى نيز نقل نشده است كه چنين سير و سياحتى را در قرآن نشان داده باشند.
ايشان پس از بيان اين مقدمه نقدهايى بر كتابها و مقالات ذيل مطرح مىكند:
«معجزة القرآنالكريم» دكتر رشاد خليفه؛ المعجزه مهندس عدنان رفاعى؛ آيت كبرى، دكتر سيدمحمد فاطمى؛ مقاله اعجاز رياضى قرآن در خصوص اعداد زوج و فرد؛ ماوراء احتمال عبداللَّه اريك؛ الاعجاز العددى فى القرآنالكريم عبدالرزاق نوفل؛ من الاعجاز البلاغى و العددى للقرآنالكريم دكتر ابو زهراء النجدى
نويسنده در پايان نيز مطالب خود را در يازده مورد خلاصه و جمعبندى مىكند. وى اعجاز عددى و رياضى قرآن را يك جريان انحرافى و نامبارك مىداند كه هيچ خدمتى به نشر فرهنگ قرآنى نكرده است و به جهت غير صحيح بودن آمار و ارقام مطرح شده، نبود روش واحد در محاسبات، عدم نتيجه منطقى از اينگونه تناسبات در الفاظ قرآن و عدم اشاره به اعجاز عددى در قرآن و سنت، نظريه اعجاز عددى قرآن را به كلى رد مىكند و علاقمندان به كشف اعجاز قرآن را دعوت به فراگيرى زبان عربى و تدبّر و تأمّل در قرآن مىكند.
جمعبندى و نتيجهگيرى
اينك پس از بيان مواردى از اعجاز قرآن و ديدگاه موافقان و مخالفان در اين زمينه توجه به چند نكته پيرامون اين نظريه ضرورى است:
۱- قرآن كريم كه معجزه جاويدان پيامبر گرامى اسلامصلى الله عليه وآله وسلم است، براى هدايت و ارشاد انسانها نازل شده است، بنابراين قرآن كتاب رياضى و يا هر علم ديگرى نيست كه بخواهيم تمام مسائل و نظريات جديد علمى را از آن استخراج نماييم؛ و جملاتى مانند «لارَطبٍ و لايابسٍ الاّ فى كتابٍ مُبين» (انعام/ ۵۹) دلالت بر وجود هر چيزى است كه مربوط به سعادت و هدايت انسانها، در قرآن مىباشد. بنابراين اگر مطالبى از علوم ديگر در قرآن مطرح مىشود، به صورت تراوشى و اشارى مىباشد كه مقصود اصلى كلام نمىباشد.۴۶
۲- همانگونه كه بيان گرديد تعداد كثيرى از قرآنپژوهان و دانشمندان مسلمان به بحث و تحقيق در زمينه اعجاز عددى و نظم رياضى قرآن پرداختهاند و كتابها و مقالات زيادى خصوصاً در قرن حاضر در اين مورد نوشته و به نتايج قابل توجه و جالبى رسيدهاند؛ بنابراين مىتوان گفت كه اعجاز عددى و نظم رياضى قرآن به طور اجمالى و به صورت موجبه جزئيه ثابت است و اين مسئله چيزى نيست كه كسى بتواند آنرا انكار كند، بلكه اين مسئله حتى مورد قبول مخالفان اين نظريه نيز مىباشد.
البته اين سخن بدان معنا نيست كه هر چه در مورد اعجاز عددى و نظم رياضى قرآن در اين گونه كتابها گفته شده است صحيح مىباشد.
۳- پذيرش نظريه اعجاز عددى و نظم رياضى قرآن به گونه اجمالى دليلى بر صحت تمام مطالبى كه در اين زمينه گفتهاند، نمىباشد. بنابراين همان گونه كه بعضى اشكالات مخالفان قابل خدشه است، همچنين بعضى از مطالب و موارد موافقان نيز خالى از خطا و اشتباه و حسابسازى نيست. چنانچه بعضى از موافقان اين نظريه، به بعضى از اشتباهات ديگران اعتراف كردهاند.۴۷
۴- نظم رياضى قرآن، مطلبى عجيب، شگفتانگيز و قابل توجه است؛ زيرا اين كتاب در مدت ۲۳ سال و در زمانها، مكانها و حالات گوناگون بر فردى امّى و درس ناخوانده نازل شده است و در عين برخوردارى از وجوه اعجاز مختلف و فراوان داراى نظم رياضى دقيق نيز مىباشد، بنابراين مقايسه اين كتاب با كتابهاى بشرى با فرض امكان عقلى وجود چنين نظم رياضى به هيچ وجه، صحيح نمىباشد؛ زيرا بر فرضى كه كتابى به اين وسعت داراى نظم عددى و رياضى باشد، در عين حال اولاً: تنها داشتن نظم رياضى و عددى در يك كتاب كافى نيست، ثانياً: شرايط نوشتن يك كتاب در زمان ما با زمان پيامبرصلى الله عليه وآله وسلم به هيچ وجه يكسان نيست و ثالثاً: محتواى عميق و استوار قرآن در هيچ كتاب بشرى نظير ندارد. بنابراين اين سخن كه «عادتاً محال نيست كه كسى كتابى تدوين كند و در عين حال چنين معادلاتى در آن بگنجاند. چنانچه نوابغى پيدا مىشوند و كتابهايى مىنويسند كه اينگونه هنرنمائىها در آن به چشم مىخورد»۴۸ صحيح نيست.
چون قياس نمودن قرآن با كتابهاى بشرى است. غافل از اينكه اعجاز قرآن تنها محدود به همين اعجاز عددى نمىباشد تا بتوان آن را با كتابهاى ديگر كه احياناً امكان عقلى دارد، در اين مورد شبيه قرآن باشند، مقايسه كرد.
۵- با توجه به اينكه نظريه اعجاز عددى و رياضى قرآن بر اساس احاطه كامل بر الفاظ، كلمات و حروف قرآن و محاسبه دقيق استوار است، بنابراين پذيرش و رد قطعى تمامى موارد يادشده در نظريه اعجاز عددى قرآن، نياز به بررسى بيشتر، دقيقتر و صرف زمان بيشترى براى بررسى تمام موارد مذكور مىباشد. بنابراين نظر قطعى دادن بدون بررسى همه جانبه در قرآن كارى غيرعلمى است كه نمىتواند مورد قبول واقع شود.
۶- افراط و تفريط در هيچ كارى جايز نيست. بنابراين همانگونه كه نبايد در طرح مسئله اعجاز عددى قرآن دچار افراط شويم و بخواهيم فرضيات خودمان را بر قرآن تطبيق كنيم، همچين نبايد در نفى آن دچار افراط شويم و همه چيز را انكار نماييم.
۷- شايد يكى از دلايل عدم استقبال از نظريه اعجاز عددى و مخالفت با آن (در ابتداى امر)، طرح اعجاز عدد ۱۹ توسط دكتر رشاد خليفه مىباشد. چون از سوئى عدد ۱۹، عدد مقدس نزد فرقه ضالّه بهائيت است و همين مسئله باعث مخالفت بعضى۴۹ با اين نظريه شده است. و از سوى ديگر، رشاد خليفه كه مبتكر اين اعجاز در قرآن است، كسى است كه در اواخر عمر ادعاى نبوت كرد و همين مسئله باعث شد تا جان خود را از دست بدهد.۵۰
ولى بايد توجه داشت كه به صرف اينكه اين عدد نزد بهائيان مقدس است، نمىتواند دليلى باشد بر اينكه پرداختن به اين عدد و تحقيق در رابطه با آن در قرآن تأييد ديدگاه بهائيت است! چون هيچگاه استفاه نادرست و تفسير غير صحيح مانع از استفاده درست و تفسير صحيح نمىباشد.
همانطورى كه آميختن مراسم حج در جاهليت با خرافات و امور شركآميز، باعث نشد تا اسلام، حج را به طور كلى تعطيل نمايد؛ بلكه اسلام حج ابراهيمى را بنيان نهاد و خرافات را از اين مراسم عبادى و معنوى زدود. بنابراين نفس مطرح شدن اعجاز عدد ۱۹ از شخصى مثل رشاد خليفه نمىتواند دليلى بر بطلان اين نظريه باشد.
۸- پرداختن به عددى و ذكر مواردى از آن هيچگاه دليلى بر قداست آن عدد نمىباشد، بنابراين در نظر قائلين به اعجاز قرآن در اعدادى مثل ۹۹ ۷ ۱۹ و...، اين اعداد هيچ تقدسى ندارند و چنين مطلبى هم از هيچكدام از قائلين گزارش نشده است. همانگونه كه در روايات ما نسبت به عدد چهل توجّه خاصى شده است ولى اين به معناى قداست اين عدد در نزد ائمهعليهم السلام و مسلمانان نمىباشد.
۹- با توجه به اينكه اين وجه از اعجاز قرآن، با زبان اعداد و رياضى بيان مىشود. بنابراين اگر در موارد و مصاديق آن دقت شود و شمارش به درستى صورت گيرد، قابل خدشه و مناقشه نمىباشد. و موردپذير همه انسانها حتى غيرمسلمانان با زبانها و عقايد مختلف مىباشد.
۱۰- بيان وجوه اعجاز قرآن راهى گشوده براى تمام انسانهاست كه با تدبّر و تأمّل در قرآن به موارد ديگرى از اعجاز قرآن كه از پيشينيان مخفى مانده است، پى ببرند. بنابراين رد مواردى از وجوه اعجاز كه در قرون معاصر به آن پرداخته شده است مثل اعجاز عددى قرآن، به صرف اينكه در قرآن و سنت و ديدگاه بزرگان درگذشته مطرح نشده است، و آنان نسبت به اين مسئله دستورى نداشتهاند، سخنى بىپايه و اساس است.
پی نوشت‌ها:
۱ - خليفه، رشاد، اعجاز قرآن، تحليل آمارى حروف مقطعه، سيد محمدتقى آيت اللهى، دانشگاه شيراز، مقدمه/ الف.
۲ - همان، مقدمه/ ج
۳ - خليفه، رشاد، معجزةالقرآنالكريم، الطبقه الاولى، بيروت دارالعلم للملايين، ۱۹۸۳ م.
۴- QURAN VISUAL PRESEN TATION OF THE MIRACLE
۵ - خرمشاهى، بهاءالدين، دانشنامه قرآن و قرآنپژوهى، دوستان و ناهيد، تهران، چاپ اول، ۱۳۷۷ ش، ۱۱۰۹/۱
۶ - رك: خليفه، رشاد، معجزة القرآنالكريم و اعجاز قرآن، قرآن تحليل آمارى حروف مقطعه.
۷ - رك: نوفل، عبدالرزاق، اعجاز عددى در قرآن كريم،ترجمه مصطفى حسينى طباطبايى، تهران، نشر ناشر،۱۳۶۲ ش.
۸ - قال رسول اللَّهصلى الله عليه وآله وسلم: «ستفترق امتى على ثلاثة و سبعين فرقة، منها فرقةٌ ناجيةٌ و الباقون هالكون» (مجلسى، محمدباقر، بحارالانوار، الطبعة الثانية، مؤسسه الوفاء، بيروت، ۱۴۰۳ ه، ۳۳۶/۳۶)
۹ - رك: النجدى، ابوزهراء، من الاعجاز البلاغى و العددى للقرآنالكريم، الوكالة العالمية، ۱۴۱۰ ه.
۱۰ - براى اطلاع بيشتر رجوع كنيد به: كتب ذيل از آقاى مهندس عبدالدائم الكحيل:
موسوعة الاعجاز الرقمى، المنظومة السباعية فى القرآنالكريم، اسرار الرقم سبعة، معجزة القرآن فى عصر المعلوماتيه، «اللَّه يتجلى فى آياته»، موسوعه الاعجاز الرقمى ۱، الاعجاز العددى للرقم ۱۳ فى القرآن، (نقل از سايت WWW.Kaheel 7.com)؛ حسن عمر، السبع المثانى قراءه عدديه فى سور القرآن، ۲۰۰۵ م.
۱۱ - رك: بسام نهاد جرار، اعجاز الرقم ۱۹ فى القرآنالكريم،الطبعة الثانية، بيروت، دارالنفائس، ۱۴۱۴ ه،/۵۰-۵۵
۱۲ - تعداد تكرار كلمه «اللَّه» در قرآن طبق شمارش المعجم المفهرس محمد فؤاد عبدالباقى ۲۶۹۸ مرتبه مىباشد، اما در كتاب المعجم الاحصائى دكتر روحانى ۲۶۹۹ بار ذكر شده است.
۱۳ - لازم به ذكر است كه «رحيم» به عنوان صفت خدا ۱۱۴ مرتبه به كار رفته است و «رحيم» در آية «لقد جاءكم رسول من انفسهم عزيز عليه ما عنتم حريص عليكم با المؤمنين رئوفرحيم» (توبه/ ۱۲۸) محاسبه نشده است چون در مورد پيامبر اكرمصلى الله عليه وآله وسلم است.
۱۴ - براى اطلاع بيشتر رجوع كنيد به: بسام نهاد جرار، اعجاز الرقم ۱۹ فى القرآنالكريم و ارهاضات الاعجاز العددى فى القرآنالكريم، نون للدراسات القرآنية، ۱۹۹۱ م؛ طلحة جوهر، اعجاز العددى فى سورة الفاتحة، الطبعة الاولى، دمشق الحكمة، ۱۴۱۸ ه.ق؛ رشاد خليفه، معجزة القرآنالكريم؛ فريد قبطنى، طلوع الشمس من مغربها علم للساعة، ترجمة الاستاذ احمد امين حجاج اول، بيروت، دارالبراق، ۱۹۹۹ م؛ حسين سليم، معجزات الارقام فى القرآن، الطبعة الاولى، عمان، دار اسامه، ۱۹۹۸ م؛ صدقى البيك، معجزة القرآن العددية، الطبعة الاولى، مؤسسة علوم القرآن، دمشق - بيروت.
۱۵ - براى اطلاع بيشتر از جزئيات و موارد ديگر رجوع كنيد به: بسام نهاد جرار، اعجاز الرقم ۱۹ فى القرآنالكريم و ارهاضات الاعجاز العددى فى القرآنالكريم؛ خليفه، رشاد، معجزة القرآنالكريم، صليبى، عاطف على، اسرع الحاسبيين ملامح جديدة للاعجاز العددى فى القرآنالكريم، الطبعة الاولى، دمشق، دارالشجرة، ۲۰۰۱ م؛ ابوسيف بدران، مصطفى، المنظومات العددية فى القرآنالعظيم؛ الكحيل، عبدالدائم، موسوعة الاعجاز الرقمى.
۱۶ - براى اطلاع بيشتر از جزئيات و موارد ديگر رجوع كنيد به: نوفل، عبدالرزاق، اعجاز العددى للقرآنالكريم؛ و معجزة الارقام و الترقيم، بيروت، دارالكتاب العربى، ۱۴۰۳ ه؛ النجدى، ابوزهراء، من الاعجاز البلاغى و العددى للقرآنالكريم؛ ابوالسعود، رفيق، اعجازات حديثة. علمية و رقمية فى القرآن، الطبعة الخامسة، دمشق دارالمعرفه، ۲۰۰۱ م؛ رفاعى، عدنان، المعجزة نظرية قرآنية فى الاعجاز القرآنى، الطبعة الثالثة، دمشق دارالفكر، ۲۰۰۰ م.
۱۷ - رك: رشاد خليفه، معجزة القرآنالكريم،/ ۲۶۹-۲۷۵.
۱۸ - رك: نوفل، عبدالرزاق، معجزه اعداد در قرآن كريم، مترجم: سعيد همايون، چاپ اول، قم، مؤلف با همكارى بوستان كتاب قم، ۱۳۸۳.
۱۹ - نوفل، عبدالرزاق، معجزةالارقام و الترقيم، بيروت دارالكتاب العربى، ۱۴۰۳ ه.
۲۰ - النجدى، ابوزهرا، من الاعجاز البلاغى و العددى للقرآنالكريم، الوكالةالعالمية، ۱۴۱۰ ه.
۲۱ - بسام نهاد جرار، اعجاز الرقم ۱۳۲-۱۳۷/ / ۱۹.
۲۲ - همان/ ۳۳-۳۴.
۲۳ - بسام نهاد جرار، ارهاضات الاعجاز العددى فى القرآنالكريم، نون للدراسات القرآنية، ۱۹۹۱ م.
۲۴ - براى اطلاع از اين كتب به سايت WWW.islamnoon.com مراجعه فرماييد.
۲۵ - عنوان فرانسه اين كتاب عبارت است از:
Farid Gabteni, Fredreice, "LeHosard Progrmme, le miracle scientifique du Qoran"
۲۶ - ابوالسعود، رفيق، اعجازات حديثة علمية و رقمية فى القرآن، الطبعة الخامسه، دارالمعرفة، دمشق، ۲۰۰۱ م
۲۷ - صليبى، عاطف على، اسرع الحاسبيين ملامح جديدة للاعجاز العددى فى القرآنالكريم، الطبعة الاولى، دمشق، دارالشجره، ۲۰۰۱ م.
۲۸ - عليوى، ابن خليفه، معجزة القرن العشرين من كشف سباعية و ثلاثية اوامر القرآنالكريم، الطبعة الاولى، دمشق، دارالايمان، ۱۹۸۳ م.
۲۹ - بدران، مصطفى ابوسيف، المنظومات العددية فى القرآنالعظيم (برهان احصائى فى احكام البناء القرآن)، الطبعة الاولى، قاهره، مكتبة وهبة، ۱۴۱۸ ه.
۳۰ - طلحة جوهر، اعجاز العددى فى سورة الفاتحة، الطبعة الاولى، دمشق، الحكمة، ۱۴۱۸ ه .ق.
۳۱ - براى اطلاع از اين كتب به سابت WWW.Kaheel 7.com مراجعه فرماييد.
۳۲ - ديدات، احمد، شبكه رياضى قرآن، ساسان حبيبوند، چاپ اول، قزوين، طه، ۱۳۸۱ ش.
۳۳ - همان/ ۱۱۰-۱۲۲.
۳۴ - صدقى البيك، معجزة القرآن العددية، الطبعة الاولى، دمشق - بيروت، مؤسسة علوم القرآن، .
۳۵ - براى اطلاع بيشتر مراجعه كنيد به سايت: WWW.efarsi.org/Beyond.htm
۳۶ - غازى الرفاعى، عدنان، المعجزة نظرية قرآنية فى الاعجاز القرآنى، الطبعة الثالثة، دمشق دارالفكر، ، ۲۰۰۰ م.
۳۷ - فاطمى، سيدمحمد، آيت كبرى معجزه جاويد قرآن كريم، چاپ اول، تهران مؤلف.
۳۸ - معرفى اجمالى، مجله بينات، شماره ۹، بهار ۱۸۴ / ۱۳۷۵.
۳۹ - جم نشان، كورش، «اعجاز رياضى زوج و فرد در قرآن كريم» مجله بينات، شماره ۹۹ / ۱۳۷۵ ۹.
۴۰ - مكارم شيرازى، ناصر و جمعى از محققان، تفسير نمونه، چاپ بيست و ششم، تهران، دارالكتب الاسلاميه، ۳۰۳-۳۰۹ /۲ ۱۳۷۳.
۴۱ - ناجى محمد محىالدين، حسين، تسعة عشر ملكاً، بيان ان فرية الاعجاز العددى للقرآن خدعة بهائية، قاهره، الزهراء للاعلام العربى، ۱۴۰۵ ه.
۴۲ - رضايى اصفهانى، محمدعلى، پژوهشى در اعجاز علمى قرآن، چاپ سوم، رشت، كتاب مبين، ۲۲۶ / ۱۳۸۱.
۴۳ - هيتو، محمدحسن، المعجزة القرآنية (الاعجاز العلمى و الغيبى(، الطبعة الاولى، بيروت، مؤسسة الرسالة، ۱۹۸۹ م.
۴۴ - يزدانى، عباس، «اعجاز عددى و نظم رياضى قرآن»، كيهان انديشه، شماره ۶۷-۶۸ / ۱۳۷۵ ۶۷.
۴۵ - همان/ ۶۲-۸۴.
۴۶ - معرفت، محمدهادى، علوم قرآنى، چاپ اول، قم، التمهيد، ۴۱۴ / ۱۳۷۸.
۴۷ - رك: بسام نهاد جرار، اعجاز الرقم ۲۷-۳۱ / ۱۹.
۴۸ - يزدانى، عباس، اعجاز عددى و نظم رياضى قرآن، /۷۸
۴۹ - ناجى محمد محىالدين، حسين، تسعة عشر ملكاً، بيان ان فرية الاعجاز العددى للقرآن خدعة بهائية.
۵۰ - بسام نهاد جرار، اعجاز الرقم ۲۱ / ۱۹.
منبع: فصلنامه پژوهشهای قرآنی
