برخی این تلازم عقلی را پذیرفته‌اند که اگر قرآن کتاب بشری بود در آن اختلاف فراوان یافت می‌شد، و در خود قرآن نیز به این مطلب اشاره شده است که اگر قرآن از جانب غیر خدا بود در آن اختلاف فراوان یافت می‌شد، با وجود این معتقدند كه اگر در قرآن اختلاف نیست پس نسخی که در بعضی از آیات قرآن کریم واقع شده است، چیست؟

پاسخ شبهه

در پاسخ باید گفت همان طور که در علم اصول تحقیق شده، روح نسخ در احکام الهی، به تخصیص زمانی برمی‌گردد و نسخ در حقیقت، تخصیص زمان حکم است.

نسخ یک حکم به این معناست که امتداد زمانی آن حکم تا این حد معین بوده و اکنون عمرش به سرآمده است و حکم جدیدی به جای آن می‌نشیند.[۱]

در مورد احکام و قوانین بشری گاه پیش می‌آید، که از روی جهل و ناآگاهی حکم و قانونی وضع شود، اما بعد از مدتی که علم و آگاهی بدست آمد متوجه می‌شویم که این مطلب اشتباه بوده است و در صدد رفع مسئله و جایگزین کردن حکم صحیح برمی‌آییم. اما در برخی مواقع هم در قوانین بشری پیش می‌آید که قانوگذار، قانونی را برای مدت موقت و معینی تصویب می‌کند، و بعد از پایان مدت آن، قانون جدید را تصویب می‌کند.

آیات و احکام منسوخه قرآن کریم از قسم دوم است؛ یعنی حکم صادر شده اساسا زمان اجرای آن موقت بوده است.[۲]

در این مورد مثالی بیان می‌کنیم. اگر پزشکی برای بیماری امروز دارویی تجویز کند و فردا به خاطر فراموشی داروی دیگری تجویز کند این مسئله اختلاف در درمان است. اما اگر پزشکی دردی را درست تشخیص بدهد و برای مدت زمان معینی دارویی را تجویز کند، و بعد از پایان این مدت زمان داروی جدیدی دیگری را تجویز کند این نشانه ضعف پزشک نیست، بلکه نشانه دقت  ومهارت پزشک در معالجه بیمار است. و آورنده قرآن نیز پزشکی دلسوز و دردشناس است. و در رساندن و ابلاغ کلام الهی کاملا معصوم و مصون از خطا است زیرا از مقام عصمت برخوردار است و هیچ گونه خطا و اشتباه و فراموشی در رساندن پیام در آن حضرت راه ندارد، و در مورد منبع اصلی احکام یعنی خداوند نیز هیچ گونه تنافی و دوگانگی در دستورهای خداوند وجود ندارد و خداوند خود می‌داند هر حکمی برای چه زمانی مفید است و ممکن است با گذشت زمان و تغییر شرایط حکمی را که از ابتدا برای مدت معینی قرار داده شده بود نسخ کند و حکم جدید را جایگزین آن کند.

پی نوشتها:

[۱]. جوادی آملی، عبدالله، تفسیر موضوعی قرآن کریم، ج۱، ص۱۶۷.

[۲]. همان، ج۱، ص۷.

بخشی از مقاله جواهر محمدی

منبع: http://intjz.net/maqalat/t-shobate-quran.htm