شبهه: می دانیم كه كتب الهی و مقدس مانند انجیل و تورات از جانب خداوند ارسال شده اند پس چرا خداوند از آنان حفاظت نكرد وآنان تحریف شدند ولی همانطور كه خود فرموده از قرآن محافظت كرده و می كند؟
پاسخ:
در پاسخ به سؤال فوق ابتداء باید این نكته بیان شود كه حفظ قرآن از تحریف به دو صورت می تواند تحقق پیدا كند یعنی یا خداوند به صورت متعارف قرآن را از تحریف حفظ می كند یا از راه های غیر متعارف مانع تحریف قرآن می شود به همین دلیل پاسخ سؤال بر مبنای دو فرض فوق ارائه می شود.
صورت اول این بود كه خداوند از راه متعارف قرآن را از تحریف حفظ كند در این فرض گفته شده كه قدرت انسان در انجام كارها در طول قدرت الهی قرار دارد یعنی قدرت انسان مستقل و در عرض قدرت الهی نیست و به همین دلیل هر چند انسان در انجام كارها و انتخاب مختار است ، ولی این خداوند است كه قدرت و توان را به او داده است به همین دلیل خداوند می فرماید: ان الله لا یغیر ما بقوم حتی یغیروا بأنفسهم(۱) خداوند سرنوشت هیچ قوم و ملتی را تغییر نمی دهد مگر آن كه آنان آن چه را در خودشان است تغییر دهند.» یعنی هر چند تغییر سرنوشت قوم به قدرت الهی است و خداوند این امر را به خود نسبت می دهد، ولی باز به انتخاب قوم و ملت و جامعه است . در آیة دیگری بعد از اتمام جنگ خداوند به پیامبر ـ صلّی الله علیه و آله ـ می فرماید: فلم تقتلو هم ولكن الله قتلهم و ما رمیت اذ رمیت و لكن الله رمی(۲) این شما نبودید كه آنها را كشتید بلكه خداوند آنها راكشت. بنابر این اگر انتخاب و فعل انسان در طول و ادامه فعل الهی باشد این فعل به خداوند نسبت داده می شود همان گونه كه خداوند انداختن تیر و كشتن دشمنان اسلام را كه فعل مسلمانان و پیامبرـ صلّی الله علیه و آله ـ است به خود نسبت می دهد در آیة انا له لحافظون هم خداوند علم دارد كه انسانهایی كه بعد از پیامبر خاتم ـ صلّی الله علیه و آله ـ می آیند به آن درجه و مرتبه از فهم و علم رسیده اند كه به كمك سایر عوامل و شرایط توانایی حفظ كتاب و وحی الهی را داشته باشند پس خبر می دهد كه این وحی و كتاب از تحریف مصون خواهد ماند و چون این توانایی انسانها در طول فعل و اراده الهی است این حفظ را به خود نسبت می دهد لكن جوامع قبلی و انسانهای قبل از پیامبر ـ صلّی الله علیه و آله ـ به این درجه نرسیده بودند و نتوانستند كتاب های خود را از تحریف حفظ كنند بنابر این چون امت پیامبر اسلام آن چه در خودشان بود راتغییر دادند خداوند نیز سرنوشت آنها را تغییر داد و كتاب آنها را حفظ كرد ولی امت های قبلی چنین نكردند پس كتاب شان حفظ نشد.
صورت دوم این است كه خداوند به روش غیر متعارف قرآن را از تحریف نگهدارد لكن باید گفت ممكن است نتوانیم در مورد برخی از افعال خداوند متعال به طور قطعی اظهار نظر كنیم و به طور كامل علت فعل الهی را شناسایی كنیم اما همین مقدار می دانیم كه خداوند به دلیل حكمت و علم و خیر خواهی و مصلحت سنجی نسبت به بندگانش، از بیان همه احتمالات ممكن تنها و تنها گزینه ای را اراده می كند كه بهتر از آن ممكن نباشد ، البته در مواردی كه از انبیاء الهی و اولیاء معصوم مطلبی در فلسفه الهی بیان شده به دلیل عصمت و علم لدنی، صحت آنها تشكیك ناپذیر است لكن در مورد این سؤال می توان گفت: خداوند انسان رامختار قرار داده است تا یكی از دو راه سعادت و شقاوت را انتخاب كند(۳)ولی این به معنی رها كردن انسان نیست بلكه پیامبران و رسولانی فرستاده تا راه راست و راه كج را به او بنمایند و با وجود پیامبران، حجت برای انسانها كامل می شد و آنها همیشه از سوی پیامبران با راه راست و انحرافات آشنا می شدند. امّا این رویه یعنی آمدن پیامبران با مبعوث شدن حضرت محمّدـ صلّی الله علیه و آله ـ به پایان رسید و آن حضرت به عنوان خاتم الانبیاء (۴) آخرین و كامل ترین برنامة زندگی را برای بشر به ارمغان آورد لكن بعد از وفات آن حضرت این برنامه باید باقی می ماند تا انسان های بعدی نیز از آن برخوردار باشند به همین دلیل خداوند قرآن را از تحریف نگهداشت (۵) تا نسل های بعدی نیز در انتخاب راه سعادت و شقاوت حق انتخاب داشته باشد و بدون بیان و از روی جهل در دام جبر گرفتار نیاید، بنابر این ختم نبوت كه با ادلّه قاطع ثابت شده موجب می شود تا قرآن كه كتاب نبی خاتم است محفوظ بماند. در روایتی از امام رضاـ علیه السّلام ـ نقل شده كه آن حضرت در بیان علت كهنه نشدن قرآن می فرماید: لانه لم یجعل لزمان دون زمان بل جعل دلیل البرهان و حجه علی كل انسان(۶) قرآن كهنه نمی شود چون مختص زمان خاصی نیست بلكه نشانگر برهان و حجت برای همه انسان ها است. و در مورد ادیان قبلی چون بعد از هر یك شریعت جدیدی قرار بود كه نازل شود نیازی به حفظ كتاب های آسمانی آنها به صورت غیر متعارف وجود نداشت و بعد از تحریف آن كتابها ،خداوند از راه های دیگری-همچون مبعوث نمودن انبیاء تبلیغی و اوصیاء پیامبران ـ حجت خویش را بر بندگان تمام می كرد.
پی نوشتها:
۱. رعد، ۱۱.
۲. انفال، ۱۷۰
۳. و هدیناه النجدین، بلد ۱۰، انا هدیناه السبیل امّا شاكرا و اما كفورا ، انسان ۷۶.
۴. احزاب ۴۰ .
۵. الیوم اكملت لكم دینكم و اتممت علیكم نعمتی....مائده ۳.
۶. تفسیر اثنی عشری ج۷، ص ۸۶.
منبع : نرم افزار پاسخ۲ مرکز مطالعات حوزه.
