پیروی از گام های شیطان سراشیبی است که با گناهان کوچک شروع و به گناهان بزرگ تر منجر شده و در نهایت به دروغ بستن به خداوند متعال و تکذیب عملی آیات خدا که همان کفر است ، منتهی می گردد .

« وَلاَ تَتَّبِعُواْ خُطُوَاتِ الشَّیْطَانِ إِنَّهُ لَكُمْ عَدُوٌّ مُّبِینٌ... ؛ و از گام هاى شیطان پیروى نكنید، كه بى تردید او براى شما دشمنى آشكار است.»

كلمه «خطوات» جمع خطوة (گام) است، و «خطوات شیطان» عبارت است از امورى كه نسبتش به غرض ‍شیطان ، نسبت گام هایى است كه یك رونده بسوى مقصد خود برمی دارد.

«خطوات شیطان» تنها آن گام هاى از شیطان است كه در طریقه و روش پیروى شود. و اگر فرض كنیم كه این پیروى كننده مؤمن باشد که طریقه او همان طریقه ایمان است، لاجرم طریقه چنین مؤمنین طریقه شیطانى در ایمان است.

مراقب دشمن آشکار باشیم

در آیه ذکر شده بیان گردیده است که شیطان برای انسان دشمنی آشکار است، لذا نباید گام های او را پیروی کرد ، چگونگی این دشمنی در آیات دیگر قرآن بیان شده است .

پیروی از شیطان به صورت گام به گام بوده و قدم نهادن در هر مرحله ای، گام بعدی را آسان تر می کند. در آیه شریفه ۲۱ سوره نور ، یکی از گام های شیطان بیان شده است :

«یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا لَا تَتَّبِعُوا خُطُوَاتِ الشَّیْطَانِ وَمَن یَتَّبِعْ خُطُوَاتِ الشَّیْطَانِ فَإِنَّهُ یَأْمُرُ بِالْفَحْشَاء وَالْمُنكَرِ ؛اى مؤمنان! از گام هاى شیطان پیروى نكنید; و هر كه از گام هاى شیطان پیروى كند (هلاك می شود) زیرا شیطان به كار بسیار زشت وعمل ناپسند فرمان می دهد.»

طبق بیان شریف این آیه در صورت پیروی از گام های شیطان، او انسان را به فحشاء و منکر دستور می دهد. نکته جالب در این عبارت این است که این کار شیطان با اثر نماز در تضادّ است، چرا که نماز انسان را از فحشاء و منکر نهی می کند . (انّ الصلوه تنهی عن الفحشاء و المنك...)

در آیه ۱۶۸و۱۶۹ سوره بقره، این سیاست گام به گام شیطان به صورت واضح تر بیان شده است :

«یَا أَیُّهَا النَّاسُ كُلُواْ مِمَّا فِی الأَرْضِ حَلاَلاً طَیِّباً وَلاَ تَتَّبِعُواْ خُطُوَاتِ الشَّیْطَانِ إِنَّهُ لَكُمْ عَدُوٌّ مُّبِینٌ ، إِنَّمَا یَأْمُرُكُمْ بِالسُّوءِ وَالْفَحْشَاء وَأَن تَقُولُواْ عَلَى اللّهِ مَا لاَ تَعْلَمُونَ ؛اى مردم! از آنچه در زمین حلال و پاكیزه است، بخورید و از گام هاى شیطان پیروى نكنید; زیرا او نسبت به شما دشمنى آشكار است ، او تنها شما را به بدى و فحشاء و گفتن سخنان بى دلیل و نسبت دادن آن به خدا وا می دارد.»

«یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا لَا تَتَّبِعُوا خُطُوَاتِ الشَّیْطَانِ وَمَن یَتَّبِعْ خُطُوَاتِ الشَّیْطَانِ فَإِنَّهُ یَأْمُرُ بِالْفَحْشَاء وَالْمُنكَرِ ؛اى مؤمنان! از گام هاى شیطان پیروى نكنید; و هر كه از گام هاى شیطان پیروى كند (هلاك می شود) زیرا شیطان به كار بسیار زشت وعمل ناپسند فرمان می  دهد»
 

ضابطه ای برای تشخیص اعمال شیطانی

در این آیه شریفه خداوند متعال براى اینكه ضابطه اى داده باشد كه چه چیزهائى پیروى شیطان است ، كلمه سوء و فحشاء و سخن بدون علم را خاطر نشان كرده و می فهماند که پیروى ازهر چیزى كه بد یا فحشاء یا بدون علم حكم كردن است، پیروى شیطان است.

با توجه به معانی سوء و فحشا در قرآن و سیاق آیه به نظر می رسد که مراد از كلمه «سوء» معصیتى است كه از نظر زشتى پائین تر از معصیت «فحشاء» باشد ، مانند معصیت صغیره نسبت به معصیت كبیره .

بنابراین گام های شیطانى در این سه امر خلاصه مى شود: «بدی ها و معصیت های کوچک»، «زشتیها و معصیت های بزرگ» و «گفتن سخنان ناروا و بى مدرك در برابر ذات پاك پروردگار» .

سراشیبی تند هلاکت

از این آیات می توان دریافت که پیروی از گام های شیطان سراشیبی است که با گناهان کوچک شروع و به گناهان بزرگ تر منجر شده و در نهایت به دروغ بستن به خداوند متعال و تکذیب عملی آیات خدا که همان کفر است منتهی می گردد .

در بیان نورانی حضرت علی (علیه السلام) نیز ضمن مذمت مریدان شیطان، مراحلی برای پیروی از شیطان ذکر شده است :

« اِتَّخَذُوا الشَّیْطانَ لاَِمْرِهِمْ مِلاكاً، وَ اتَّخَذَهُمْ لَهُ اَشْراكاً ؛شیطان را ملاك و پشتوانه زندگى خود گرفتند، او هم از آنان به عنوان دام استفاده كرد ، فَباضَ وَ فَرَّخَ فى صُدُورِهِمْ، وَ دَبَّ وَ دَرَجَ فى حُجُورِهِمْ، فَنَظَرَ بِاَعْیُنِهِمْ  ؛ در درونشان لانه كرد، و در دامنشان پرورش یافت، چشمشان در دیدنْ ، چشم شیطان ،وَ نَطَقَ بِاَلْسِنَتِهِمْ، فَرَكِبَ بِهِمُ الزَّلَلَ، وَ زَیَّنَ لَهُمُ الْخَطَلَ ؛ و زبانشان در گفتنْ ، زبان شیطان شد، بر مركب لغزشها سوارشان كرد، و امور فاسد را در دیدگانشان جلوه داد ،فِعْلَ مَنْ قَدْ شَرِكَهُ الشَّیْطانُ فى سُلْطانِهِ، وَ نَطَقَ بِالْباطِلِ عَلى لِسانِهِ ؛كارشان كار كسى است كه شیطان او را شریك سلطنت خود قرار داده، و با زبان او به یاوه سرایى برخاسته است .» (خطبه۷ ، نهج البلاغه )

بخش قرآن تبیان

منبع : سایت شیعه آنلاین