قرآن در آیات ۱۱۱ و ۱۱۲ سوره آل عمران سخن از اهل کتاب بخصوص یهود به میان آورده و در رابطه با آنها چند پیش گوئى را بیان مى کند از جمله:
۱. (آنها [اهل کتاب، مخصوصاً یهود] هرگز نمى توانند به شما زیان برسانند، جز آزارهاى مختصر)؛ «لَنْ یَضُرُّوکُمْ اِلاّ اَذًى»(۱).
واژه «اَذى» اگر چه به گفته راغب در مفردات هر زیانى را که به روح یا جسم انسان یا متعلّقات او مى رسد شامل مى گردد ولى با توجّه به این که به صورت استثناء از جمله «لَن یَضُرُّوکُمْ»؛ (به شما زیان نمى رسانند) و نیز با توجه به این که «اَذْى» به صورت نکره آمده نشان مى دهد که منظور آزارهاى جزئى است خواه به وسیله نیش زبان باشد یا حرکات ایذایى خفیف.
همچنین با توجه به این که نیروى اهل کتاب مخصوصاً یهود قوى بود و مسلمین از نظر ظاهر در ضعف بودند این پیشگویى براى زمان آینده آن هم به صورت قاطع جز از طریق وحى ممکن نیست.
۲. (و اگر با شما پیکار کنند، به شما پشت خواهند کرد [و شکست مى خورند]؛ سپس یارى نخواهند شد)؛ «وَ اِنْ یُقاتِلُوکُمْ یُوَلُّوکُمُ الاَْدْبارَ ثُمَّ لا یُنْصَرُونَ»(۲).
این پیش بینى که سرنوشت یهود و سایر اهل کتاب در هر جنگى که بین یاران پیامبر(صلى الله علیه وآله) و آنها صورت گیرد شکست خواهد بود، نیز چیزى نبود که از طریق عادى میسّر باشد.
۳. آنها (یهود) هرگز روى پاى خود نخواهند ایستاد (هر جا یافت شوند مهر ذلّت بر آنان خورده است؛ مگر با ارتباط به خدا، [و تجدید نظر در روش ناپسند خود،] یا با ارتباط به مردم [و وابستگى به این و آن])؛ «ضُرِبَتْ عَلَیْهِمُ الذِّلَّهُ اَیْنَ ما ثُقفوا اِلاّ بِحَبْل مِنَ اللّهِ وَ حَبْل مِنَ النّاس»(۳).
چنانکه در تاریخ اسلام آمده این سه وعده و بشارت آسمانى در عصر پیامبر(صلى الله علیه وآله) تحقق یافت؛ مخصوصاً یهود حجاز اعم از بنى قریظه، بنى نضیر، بنى قینقاع، یهود خیبر و بنى المصطلق پس از تحریکات فراوان بر ضد اسلام و حرکات ایذایى سرانجام همگى شکست خورده و متوارى شدند. گر چه در آیات فوق تصریح به نام یهود نشده اما با قرائنى که در این آیه و آیات مشابه آن ـ مانند آیه۶۱ سوره بقره که تصریح به نام یهود در آن شده ـ استفاده مى شود که این دو آیه ناظر به یهود است و مخصوصاً در آیه اخیر مى فرماید: تنها در دو صورت است که آنها مى توانند مهر ذلت را از پیشانى خود پاک کنند: نخست بازگشت به سوى خدا و ترک عصیان و گناه و فساد در روى زمین: «اِلاّبِحَبْل مِنَ اللهِ» و دیگر وابستگى به مردم و اتّکاى به دیگران: «وَ حَبْل مَنَ النّاسِ».
این آیه همان مطلبى است که تا به امروز نیز در زندگى یهود دیده مى شود و تاریخ آنها یا حاکى از دربدرى و آوارگى و ذلت است و یا وابستگى به قدرت هاى دیگر و ابزار اجراى مقاصد سوء آنان شدن (در عصر اخیر در دوران نازى ها شکل اول دیده مى شود و امروز شکل دوم).
اگر چه مفسران در تفسیر: «حَبْل مِنَ اللهِ وَ حَبْل مَنَ النّاسِ» احتمالات متعددى داده اند ولى آنچه در بالا ذکر کردیم مناسب تر به نظر مى رسد و ممکن است بعضى از تفاسیر آنها به عنوان مصداقى از این مفهوم کلى که گفتیم مورد قبول واقع شود.(۴)، (۵)
پی نوشت:
(۱). سوره آل عمران، آيه ۱۱۱.
(۲). سوره آل عمران، آيه ۱۱۱.
(۳). سوره آل عمران، آيه ۱۱۲.
(۴). از آنچه گفتيم روشن مى شود كه استثناء در آيه به صورت متّصل است.
(۵). گردآوري از کتاب: پيام قرآن، آيت الله العظمى ناصر مكارم شيرازى، دار الكتب الاسلاميه، تهران، ۱۳۸۶ هـ.ش، ج ۸، ص ۳۰۳.
منبع: پایگاه اطلاع رسانی دفتر حضرت ایت الله العظمی مکارم شیرازی.
