فلینظر الانسان مم خلق * خلق من ماء دافق * یخرج من بین الصلب و الترائب *
" انسان باید بنگرد ، که از چه چیز آفریده شده است ! از آبی جهنده آفریده شده است ، آبی که از میان پشت و سینه خارج می شود ) ." طارق : ۵ – ۷(
ازآنجا که قرآن کریم ، انسان را به تفکر وتأ مل ، پیرامون چگونگی آفرینش وی فرا می خواند ؛ در این بین ، انسان پس از طی مراحلی از تولد تا مرگ ، دارنده یکسری صفات حمیده و رذیله می باشد ، که بعضی از آنها را بصورت وراثتی از والدین خود به ارث می برد و بعضی دیگر آن صفات را پس از تولد و طی مراحل مختلف رشد به حسن و قبح آنها پی می ببرد و خوب و بدی آنها را از یکدیگر تمییز می دهد ؛ والله اخرجکم من بطون أمهاتکم لا تعلمون شیئاً و جعل لکم السمع والابصار والافئده ... ( نحل : ۷۸(
حال ، چگونه وراثت می تواند در تعیین شخصیت انسان ها مؤ ثر باشد :
۱- در سوره مریم آیات ۲۷ و۲۸ ( فأتت به قومها تحمله قالوا یا مریم لقد جئت شیئاً فریا * یا أ خت هارون ما کان ابوک امرأ سوء و ما کانت امک بغیاً )
قوم مریم از فرزند دار شدن وی شگفت زده شده و خطاب به او گفتند : ای مریم ، پدر و مادرت که بدکاره نبوده اند .
در اینجا، آیات فوق بیانگر این مطلب است که ریشه فضائل و رذائل اخلاقی فرد را باید در والدین او یافت .
۲- در سوره نوح آیات ۲۶ و ۲۷ ( و قال نوح رب لا تذر علی الارض من الکافرین دیاراً * إنک إن تذرهم یضلوا عبادک و لا یلدوا إلا فاجراً کفاراً)
در این آیات ، صفات حمیده و رذیله از نسلی به نسلی منتقل می شود ، چرا که ؛ ، گندم ز گندم روید ، جو زجو.
۳- در سوره یوسف آیه ۷۷ ( قالوا إن یسرق فقد سرق أ خ له من قبل ) برادران یوسف گفتند : اگر پیمانه عزیز مصر را بنیامین دزدیده است ، چیز عجیبی نیست ، چرا که این امر در او ارثی است و برادرش ( یوسف ) نیز پیش از او دزد بوده است . و این اعتقاد برادران در مورد یوسف و بنیامین از جهتی بخاطر این بود که ، این دو برادر ( یوسف و بنیامین ) از مادری دیگر ، غیر از مادر خودشان بود .
هر چند که برادران به یوسف و برادرش بنیامین تهمت زدند ، چرا که ؛ قراردادن پیمانه عزیز مصر در بار گندم بنیامین ، طرح خود عزیز مصر (یوسف) بود . پس می توان دریافت که ، صفات نیکو و زشت ، وراثتی است .
۴- نمونه ای دیگر در کلام الهی ، آن هنگام که خداوند به مریم مقدس ؛ بشات فرزند دار شدن از طریق جبرئیل را داد ، در قرآن کریم سوره مریم آیات ۱۶ تا ۲۵ چنین آمده است : « زمانی که جبرئیل به نزد مریم آمد ،تا اورا بشارت به فرزندی پاک دهد : قال إنما أ نا رسول ربک لأهب لک غلاماً زکیاً مریم گفت : قالت أ نی یکون لی غلام و لم یمسسنی بشر و لم أ ک بغیاً جبرئیل ، مریم را با کلام الهی آرامش بخشید : قال کذلک قال ربک هو علی هین و لنجعله آیه للناس و رحمه منا و کان أمراً مقضیا ًً*
شاید اگر جبرئیل امین ، چنین کاری را نمی کرد ، حضرت عیسی که از مریم عذرا متولد می شد ؛ دارای خلقی عصبی و خشن بود ، پس به نوعی می توان نتیجه گرفت که ، روابط زناشویی بین زن و مرد که دین اسلام برای آن دستورات بسیارحکیمانه ای دارد در اخلاق فرزندان بشکل وراثتی تأثیر گذارست .
در ادامه ، ممکن است سؤالی در ذهن انسان پیش آید ؛ انسان هایی که در تاریخ همچون کنعان ،
(پسر نوح ) به استشهاد قرآن کریم : یا بنی ارکب معنا ولا تکن مع الکافرین * و حال بینهما الموج فکان من المغرقین ( هود : ۴۲ و ۴۳ ) کافر به آئین الهی و توحید بوده است ، در حالیکه پدر وی از انبیاء الهی بوده ، چگونه است ؟
در جواب ، می توان گفت : یخرج الحی من المیت و یخرج المیت من الحی ( روم : ۱۹ ) کنعان کافر پیشه ، همچون مرده ایست که خداوند وی را از خانه ی پیامبری الهی همچون نوح ، که زنده به توحید است و همچنین ، همسر نوح ( واعله ) که با گروه کافران بود را خارج می سازد.
ضرب الله مثلاً للذین کفروا امرأ ت نوح و امرأ ت لوط ( تحریم : ۱۰)
کوتاه سخن ، چنین می توان گفت : که وراثت یکی از سه شاکله اصلی (اراده ، محیط و وراثت) در تشکیل شخصیت فردی ، اجتماعی وسایر خلقیات انسان نقش کلیدی دارد ، چرا که از طریق والدین به شکل وراثتی به انسان منتقل می شود .
و بدین سان است که خداوندفرموده است : والبلد الطیب یخرج نباته بإذن ربه والذی خبث لا یخرج إلا نکداً کذلک نصرف الآیات لقوم ٍ یشکرون ( اعراف : ۵۸)
« سرزمین پاکیزه (و مستعد )، گیاهش به فرمان پروردگار می روید ، اما سرزمین ناپاک ( و شوره زار ) ، جزگیاه اندک و بی ارزش ، از آن نمی روید ، این گونه آیات (خود) را برای گروهی که شکرگزارند، شرح می دهیم . »
محقق : مسعود عباسی جامد، کارشناس امور قرآنی اداره تبلیغات اسلامی شهر ستان بهار
منبع: پایگاه سازمان تبلیغات اسلامی
