همان گونه که می دانیم صفات منفی در انسان با حضور سبز و دل نشین صبر چنان زیبا نقش آفرینی می کنند که در یک فرصت کوتاه و با دقتی که خداوند باید آنرا هدیه نماید انسان از پایین ترین مراتب انسانی و مرحله صفر به مراتب بالای انسانی و صعود می رسد
همان گونه که می دانیم صفات منفی در انسان با حضور سبز و دل نشین صبر چنان زیبا نقش آفرینی می کنند که در یک فرصت کوتاه و با دقتی که خداوند باید آنرا هدیه نماید؛ انسان از پایین ترین مراتب انسانی و مرحله صفر به مراتب بالای انسانی و صعود می رسد .
در بررسی آیات غضب که ۲۰ مورد در قرآن از آن نامبرده شده است ؛ به دوری از غضب توصیه شده و قرآن کریم مومنان را در آیات متعدد به خاطر کنترل خشمشان می ستاید و درسوره شوری در مورد یکی از ویژگی های بارز مومنین می فرماید: «و اذا غضبوا هم یغفرون»۰۳۹;مومــــنین زمانی که خشمگین می شوند (با فرو خوردن خشم خود) عفو می کنند۰۳۹; (شوری/۳۷)
هر انسانی طبیعتا در مقابل پیشامدهای ناگوار و ناهنجاری ها؛ ناراحت و عصبانی می شود و آیـــــــه فوق می فرماید که اهل ایمان در چنین مواقعی نه تنها خود را به گناه آلوده نمی کنند، بلکه با کنترل خشم خود از صفت عفو و بخشش بهره می گیرند.
● سوره = البقرهٔ آیه = ۶۱
وَإِذْ قُلْتُمْ یَا مُوسَی لَن نَّصْبِرَ عَلَیَ طَعَامٍ وَاحِدٍ فَادْعُ لَنَا رَبَّکَ یُخْرِجْ لَنَا مِمَّا تُنبِتُ الأَرْضُ مِن بَقْلِهَا وَقِثَّآئِهَا وَفُومِهَا وَعَدَسِهَا وَبَصَلِهَا قَالَ أَتَسْتَبْدِلُونَ الَّذِی هُوَ أَدْنَی بِالَّذِی هُوَ خَیْرٌ اهْبِطُواْ مِصْراً فَإِنَّ لَکُم مَّا سَأَلْتُمْ وَضُرِبَتْ عَلَیْهِمُ الذِّلَّهُٔ وَالْمَسْکَنَهُٔ وَبَآؤُوْاْ بِغَضَبٍ مِّنَ اللَّهِ ذَلِکَ بِأَنَّهُمْ کَانُواْ یَکْفُرُونَ بِآیَاتِ اللَّهِ وَیَقْتُلُونَ النَّبِیِّینَ بِغَیْرِ الْحَقِّ ذَلِکَ بِمَا عَصَواْ وَّکَانُواْ یَعْتَدُونَ
و [ یاد کنید ] هنگامی که گفتید : ای موسی ! ما هرگز بر یک نوع غذا صبر نمی کنیم ، پس از پروردگارت بخواه تا از آنچه زمین می رویاند از سبزی و خیار و سیر و عدس و پیازش را برای ما آماده کند . [ موسی ] گفت : آیا شما به جای غذای بهتر ، غذای پست تر را می خواهید ؟ ! [ اکنون که چنین درخواست ناروایی دارید ] به شهری فرود آیید که آنچه خواستید ، برای شما آماده است . و [ داغِ ] خواری و بیچارگی و نیاز بر آنان زده شد و سزاوار خشم خدا شدند ; این [ خواری و خشم ] به سبب آن بود که آنان همواره به آیات خدا کفر می ورزیدند و پیامبران را به ناحق می کشتند ; این [ کفرورزی و کشتن پیامبران ] به علت آن بود که [ از فرمانِ من ]سرپیچی نمودند و پیوسته [ از حدود حق ] تجاوز می کردند .
● سوره = البقرهٔ آیه = ۹۰
بِئْسَمَا اشْتَرَوْاْ بِهِ أَنفُسَهُمْ أَن یَکْفُرُواْ بِمَا أنَزَلَ اللّهُ بَغْیاً أَن یُنَزِّلُ اللّهُ مِن فَضْلِهِ عَلَی مَن یَشَاء مِنْ عِبَادِهِ فَبَآؤُواْ بِغَضَبٍ عَلَی غَضَبٍ وَلِلْکَافِرِینَ عَذَابٌ مُّهِینٌ
بد چیزی است آنچه خود را به آن فروختند که کفر ورزیدن از روی حسادت به کتابی است که خدا نازل کرده [ معترضانه می گویند : ] چرا خدا از فضل و احسانش به هر که از بندگانش بخواهد [ کتاب آسمانی ] نازل می کند ، پس آنان به خشمی بر روی خشمی سزاوار شدند . و برای کافران عذابی خوار کننده است .
● سوره = آل عمران آیه = ۱۱۲
ضُرِبَتْ عَلَیْهِمُ الذِّلَّهُٔ أَیْنَ مَا ثُقِفُواْ إِلاَّ بِحَبْلٍ مِّنْ اللّهِ وَحَبْلٍ مِّنَ النَّاسِ وَبَآؤُوا بِغَضَبٍ مِّنَ اللّهِ وَضُرِبَتْ عَلَیْهِمُ الْمَسْکَنَهُٔ ذَلِکَ بِأَنَّهُمْ کَانُواْ یَکْفُرُونَ بِآیَاتِ اللّهِ وَیَقْتُلُونَ الأَنبِیَاء بِغَیْرِ حَقٍّ ذَلِکَ بِمَا عَصَوا وَّکَانُواْ یَعْتَدُونَ
هر زمان و هر کجا یافت شوند ، [ داغِ ] خواری و ذلت بر آنان زده شده ، مگر [ آنکه ] به ریسمانی از جانب خدا [ که ایمان به قرآن و نبوّت پیامبر است ] و یا ریسمانی از سوی مردمِ [ مؤمن که پذیرش ذمه و شرایط آن است ، چنگ زنند ] و به خشمی از سوی خدا سزاوار شده اند و [ داغِ ] بینوایی و بدبختی بر آنان زده شد . این بدان سبب است که آنان همواره به آیات خدا کفر می ورزیدند و پیامبران را به ناحق می کشتند ، و این [ کفرورزی و کشتن پیامبران ] به سبب این است که [ خدا را ] نافرمانی نمودند و همواره [ از حدود الهی ] تجاوز می کردند .
● سوره = النساء آیه = ۹۳
وَمَن یَقْتُلْ مُؤْمِنًا مُّتَعَمِّدًا فَجَزَآؤُهُ جَهَنَّمُ خَالِدًا فِیهَا وَغَضِبَ اللّهُ عَلَیْهِ وَلَعَنَهُ وَأَعَدَّ لَهُ عَذَابًا عَظِیمًا
و هر کس مؤمنی را از روی عمد بکشد ، کیفرش دوزخ است که در آن جاودانه خواهد بود ، و خدا بر او خشم گیرد ، و وی را لعنت کند و عذابی بزرگ برایش آماده سازد .
● سوره = المائدهٔ آیه = ۶۰
قُلْ هَلْ أُنَبِّئُکُم بِشَرٍّ مِّن ذَلِکَ مَثُوبَهًٔ عِندَ اللّهِ مَن لَّعَنَهُ اللّهُ وَغَضِبَ عَلَیْهِ وَجَعَلَ مِنْهُمُ الْقِرَدَهَٔ وَالْخَنَازِیرَ وَعَبَدَ الطَّاغُوتَ أُوْلَـئِکَ شَرٌّ مَّکَاناً وَأَضَلُّ عَن سَوَاء السَّبِیلِ
بگو : آیا شما را از کسانی که کیفرشان [ از مؤمنانی که به خیال خود از آنان عیب می گیرید و آنان را سزاوار عذاب می دانید ] نزد خدا بدتر است ، خبر دهم ؟ [ آنان ] کسانی [ از گذشتگان خود شما ] هستند که خدا لعنتشان کرده ، و بر آنان خشم گرفته ، و برخی از آنان را به صورت بوزینه و خوک درآورده ، و [ نیز آنان که ] طاغوت را پرستیدند ; اینانند که جایگاه و منزلتشان بدتر و از راه راست گمراه ترند .
سوره = الاعراف آیه = ۷۱
قَالَ قَدْ وَقَعَ عَلَیْکُم مِّن رَّبِّکُمْ رِجْسٌ وَغَضَبٌ أَتُجَادِلُونَنِی فِی أَسْمَاء سَمَّیْتُمُوهَا أَنتُمْ وَآبَآؤکُم مَّا نَزَّلَ اللّهُ بِهَا مِن سُلْطَانٍ فَانتَظِرُواْ إِنِّی مَعَکُم مِّنَ الْمُنتَظِرِینَ
گفت : یقیناً از سوی پروردگارتان بر شما عذاب و خشمی مقرّر شده ، آیا درباره نام های [ بی هویتی ] که خود و پدرانتان بت ها را به آن نامیده اید ، و خدا هیچ دلیل و برهانی بر [ حقّانیّت ] آنان نازل نکرده با من می ادله و ستیزه می کنید ؟ پس منتظر [ عذاب خدا ] باشید و من هم با شما از منتظرانم .
● = الاعراف آیه = ۱۵۰
وَلَمَّا رَجَعَ مُوسَی إِلَی قَوْمِهِ غَضْبَانَ أَسِفًا قَالَ بِئْسَمَا خَلَفْتُمُونِی مِن بَعْدِیَ أَعَجِلْتُمْ أَمْرَ رَبِّکُمْ وَأَلْقَی الألْوَاحَ وَأَخَذَ بِرَأْسِ أَخِیهِ یَجُرُّهُ إِلَیْهِ قَالَ ابْنَ أُمَّ إِنَّ الْقَوْمَ اسْتَضْعَفُونِی وَکَادُواْ یَقْتُلُونَنِی فَلاَ تُشْمِتْ بِیَ الأعْدَاء وَلاَ تَجْعَلْنِی مَعَ الْقَوْمِ الظَّالِمِینَ
و هنگامی که موسی [ پس از آگاهی از آن پیش آمد خطرناک ] خشمگین و بسیار اندوهناک به سوی قومش بازگشت ، گفت : پس از من بد جانشینانی برایم بودید ، آیا [با پرستش گوساله] بر فرمان پروردگارتان [که در تورات آمده] پیشی گرفتید [ و صبر نکردید تا من بیایم و فرمان خدا را به شما ابلاغ کنم ؟] و الواح را افکند و سر برادرش را گرفت [ وبا خشم ] او را به سوی خود می کشید . [ هارون ] گفت : ای فرزند مادرم ! این گروه مرا ناتوان وزبون شمردند ، و نزدیک بود مرا به قتل برسانند، پس مرا با مؤاخذه کردنم دشمنْ شاد مکن ، و [ هم طراز ] باگروه ستمکاران قرار مده .
● سوره = الاعراف آیه = ۱۵۲
إِنَّ الَّذِینَ اتَّخَذُواْ الْعِجْلَ سَیَنَالُهُمْ غَضَبٌ مِّن رَّبِّهِمْ وَذِلَّهٌٔ فِی الْحَیاهِٔ الدُّنْیَا وَکَذَلِکَ نَجْزِی الْمُفْتَرِینَ
بی تردید کسانی که گوساله را [ به پرستش ] گرفتند ، به زودی خشمی سخت از پروردگارشان ، و خواری و ذلتی در زندگی دنیا به آنان خواهد رسید ; و این گونه دروغ بافان را کیفر می دهیم .
● سوره = الاعراف آیه = ۱۵۴
وَلَمَّا سَکَتَ عَن مُّوسَی الْغَضَبُ أَخَذَ الأَلْوَاحَ وَفِی نُسْخَتِهَا هُدًی وَرَحْمَهٌٔ لِّلَّذِینَ هُمْ لِرَبِّهِمْ یَرْهَبُونَ
وهنگامی که خشم موسی فرو نشست ، الواح را برگرفت ، و در نوشته هایش برای کسانی که از [مخالفت بافرمان های] پروردگارشان می ترسند ، هدایت ورحمت بود .
● سوره = الانفال آیه = ۱۶
وَمَن یُوَلِّهِمْ یَوْمَئِذٍ دُبُرَهُ إِلاَّ مُتَحَرِّفاً لِّقِتَالٍ أَوْ مُتَحَیِّزاً إِلَی فِئَهٍٔ فَقَدْ بَاء بِغَضَبٍ مِّنَ اللّهِ وَمَأْوَاهُ جَهَنَّمُ وَبِئْسَ الْمَصِیرُ
و هر کس در آن موقعیت به آنان پشت کند [ و بگریزد ] سزاوار خشمی از سوی خدا شود و جایگاهش دوزخ است ودوزخ بازگشت گاه بدی است مگر [ اینکه گریزش برای انتخاب محلی دیگر ] جهت ادامه نبرد بادشمن ، یا پیوستن به گروهی [ تازه نفس از می اهدان برای حمله به دشمن ]
● سوره = النحل آیه = ۱۰۶
مَن کَفَرَ بِاللّهِ مِن بَعْدِ إیمَانِهِ إِلاَّ مَنْ أُکْرِهَ وَقَلْبُهُ مُطْمَئِنٌّ بِالإِیمَانِ وَلَـکِن مَّن شَرَحَ بِالْکُفْرِ صَدْرًا فَعَلَیْهِمْ غَضَبٌ مِّنَ اللّهِ وَلَهُمْ عَذَابٌ عَظِیمٌ
هر کس پس از ایمان آوردنش به خدا کافر شود [ به عذاب خدا گرفتار آید ] ; مگر کسی که به کفر می بور شده [ امّا ] دلش مطمئن به ایمان است ، ولی آنان که سینه برای پذیرفتن کفر گشاده اند ، خشمی سخت از سوی خدا بر آنان است و آنان را عذابی بزرگ خواهد بود .
● سوره = طه آیه = ۸۱
کُلُوا مِن طَیِّبَاتِ مَا رَزَقْنَاکُمْ وَلَا تَطْغَوْا فِیهِ فَیَحِلَّ عَلَیْکُمْ غَضَبِی وَمَن یَحْلِلْ عَلَیْهِ غَضَبِی فَقَدْ هَوَی
[ و گفتیم : ]از خوردنی های پاکیزه [ و مطبوع ] که روزی شما نمودیم ، بخورید و در [ مورد ] آن از حدود الهی تجاوز نکنید که خشم من بر شما فرود آید ، و کسی که خشم من بر او فرود آید ، یقیناً هلاک شده است .
● سوره = طه آیه = ۸۶
فَرَجَعَ مُوسَی إِلَی قَوْمِهِ غَضْبَانَ أَسِفًا قَالَ یَا قَوْمِ أَلَمْ یَعِدْکُمْ رَبُّکُمْ وَعْدًا حَسَنًا أَفَطَالَ عَلَیْکُمُ الْعَهْدُ أَمْ أَرَدتُّمْ أَن یَحِلَّ عَلَیْکُمْ غَضَبٌ مِّن رَّبِّکُمْ فَأَخْلَفْتُم مَّوْعِدِی
پس موسی خشمگین و اندوهناک به سوی قومش بازگشت ، گفت : ای قوم من ! آیا پروردگارتان به شما [ درباره نزول تورات ]وعده ای نیکو نداد ؟ آیا زمان آن وعده بر شما طولانی آمد یا خواستید که خشمی از پروردگارتان بر شما فرود آید که با وعده من مخالفت کردید ؟ !
● سوره = الشوری آیه = ۱۶
وَالَّذِینَ یُحَاجُّونَ فِی اللَّهِ مِن بَعْدِ مَا اسْتُجِیبَ لَهُ حُجَّتُهُمْ دَاحِضَهٌٔ عِندَ رَبِّهِمْ وَعَلَیْهِمْ غَضَبٌ وَلَهُمْ عَذَابٌ شَدِیدٌ
کسانی که درباره خدا پس از آنکه دعوتش [ از سوی مردم منصف با تکیه بر عقل و فطرت ] اجابت شده می ادله و ستیزه می کنند ، دلیلشان [ بر ضد حقایق ] نزد پروردگارشان باطل است و از سوی خدا خشمی بر آنان است و برای آنان عذابی سخت خواهد بود .
● سوره = الشوری آیه = ۳۷
وَالَّذِینَ یَجْتَنِبُونَ کَبَائِرَ الْإِثْمِ وَالْفَوَاحِشَ وَإِذَا مَا غَضِبُوا هُمْ یَغْفِرُونَ
و [ همان ] کسانی که از گناهان بزرگ و از کارهای زشت دوری می کنند و هنگامی که [ به مردم ] خشم می گیرند ، راه چشم پوشی و گذشت را برمی گزینند ;
● سوره = الفتح آیه = ۶
وَیُعَذِّبَ الْمُنَافِقِینَ وَالْمُنَافِقَاتِ وَالْمُشْرِکِینَ وَالْمُشْرِکَاتِ الظَّانِّینَ بِاللَّهِ ظَنَّ السَّوْءِ عَلَیْهِمْ دَائِرَهُٔ السَّوْءِ وَغَضِبَ اللَّهُ عَلَیْهِمْ وَلَعَنَهُمْ وَأَعَدَّ لَهُمْ جَهَنَّمَ وَسَاءتْ مَصِیرًا
و مردان و زنان منافق و مردان و زنان مشرک را که به خدا گمان بد می برند عذاب کند ; پیشامد بد زمانه فقط بر خودشان باد . خدا بر آنان خشم گرفته ، و لعنتشان کرده است و دوزخ را برای آنان آماده نموده و بد بازگشت گاهی است .
● سوره = المجادلهٔ آیه = ۱۴
أَلَمْ تَرَ إِلَی الَّذِینَ تَوَلَّوْا قَوْمًا غَضِبَ اللَّهُ عَلَیْهِم مَّا هُم مِّنکُمْ وَلَا مِنْهُمْ وَیَحْلِفُونَ عَلَی الْکَذِبِ وَهُمْ یَعْلَمُونَ
آیا به کسانی که قوم مورد خشم خدا را به دوستی گرفتند ، ننگریستی ؟ اینان نه از شمایند و نه از آنان ، و به دروغ سوگند می خورند [ که از شمایند ] و خود آگاهند [ که دروغ می گویند . ]
● سوره = الممتحنهٔ آیه = ۱۳
یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا لَا تَتَوَلَّوْا قَوْمًا غَضِبَ اللَّهُ عَلَیْهِمْ قَدْ یَئِسُوا مِنَ الْآخِرَهِٔ کَمَا یَئِسَ الْکُفَّارُ مِنْ أَصْحَابِ الْقُبُورِ
ای مؤمنان ! با قومی که خدا بر آنان خشم گرفته ، دوستی نکنید . آنان به یقین از آخرت مأیوسند ، همان گونه که کافران مدفون در قبرها [ که به سرانجام شوم خود رسیده اند ، از نجات خویش ] مأیوسند .
● سوره = النور آیه = ۹
وَالْخَامِسَهَٔ أَنَّ غَضَبَ اللَّهِ عَلَیْهَا إِن کَانَ مِنَ الصَّادِقِینَ
و [ شهادت ]پنجم این است که [ بگوید : ]خشم خدا بر او باد اگر [ آن مرد در این اتهام بستن ]راستگو باشد .
● سوره = قلم ایه = ۴۸
فَاصْبِرْ لِحُکْمِ رَبِّکَ وَلَا تَکُن کَصَاحِبِ الْحُوتِ إِذْ نَادَی وَهُوَ مَکْظُومٌ،
و پس در برابر حکم و قضای پروردگارت [ که هلاک کردن تدریجی این طاغیان است ] شکیبا باش و مانند صاحب ماهی [ یونس ] مباش [ که شتاب در آمدن عذاب را برای قومش خواست و به این علت در شکم ماهی محبوس شد ] و در آن حال با دلی مالامال از اندوه ، خدا را ندا داد .
مرضیه فاضلی
منبع :قرآن کریم
