قرآن كریم در آیات متعدد خداوند متعال را با ویژگی هایی كه در خدا هست و ویژگی هایی كه در او نیست معرفی می‌كند.
برخی از آیات قرآن كه در آن به معرفی و شناسایی صفاتی كه در خدا هست پرداخته، عبارتند از:
۱. در سور توحید می‌فرماید: «قُلْ هُوَ اللَّهُ أَحَدٌ اللَّهُ الصَّمَدُ لَمْ یلِدْ وَ لَمْ یولَدْ وَ لَمْ یكُنْ لَهُ كُفُواً أَحَدٌ» بگو: خداوند یكتا و یگانه است، خداوندی است كه همه نیازمندان قصد او می‌كنند (و به او پناه می‌برند)، نه زاید و زاده نشده، و برای او هرگز شبیه و مانندی نبوده است.
۲. خداوند متعال قادر بوده و قدرت او بالای تمام قدرت‌ها است و هر آن چه قدرت در هستی وجود دارد از قدرت خداوند متعال سرچشمه می‌گیرد. «... إِنَّ اللَّهَ عَلَی كُلِّ شَیءٍ قَدِیرٌ»(۱) ... همانا خداوند بر هر چیزی تواناست. «... َ یدُ اللَّهِ فَوْقَ أَیدِیهِمْ»(۲) ... دست خدا بالای دست آنها است.
۳. خداوند كسی است كه در وعده‌ها و عهدش صادق است. «...فَلَنْ یخْلِفَ اللَّهُ عَهْدَهُ أَمْ...»(۳)
۴. خداوند دشمن كافران و دوست مؤمنان و متقین است.(۴)
۵. خداوند مالك آسمانها و زمین است.(۵)
۶. خداوند نسبت به بندگانش رئوف و رحیم است.(۶)
۷. خداوند توبه كاران و پاكان را دوست دارد.(۷)
۸. خداوند متعال بصیر و عالم به غیب است.(۸)
۹ . قرآن كریم در جایی دیگر خداشناسی را امری فطری دانسته و می‌فرماید: «فَأَقِمْ وَجْهَكَ لِلدِّینِ حَنِیفاً فِطْرَتَ اللَّهِ الَّتِی فَطَرَ النَّاسَ عَلَیها لا تَبْدِیلَ لِخَلْقِ اللَّهِ ذلِكَ الدِّینُ الْقَیمُ وَ لكِنَّ أَكْثَرَ النَّاسِ لا یعْلَمُونَ»(۹) پس روی خود را متوجه آیین خالص پروردگار كن! این فطرتی است كه خداوند، انسانها را بر آن آفریده، دگرگونی در آفرینش الهی نیست، این است آیین استوار، ولی اكثر مردم نمی‌دانند.
۱۰. قرآن كریم پرستش وعبادت را مخصوص خداوند یكتا می‌داند و از هرگونه شرك نسبت به خداوند متعال نهی می‌كند: «وَاعْبُدُوا اللَّهَ وَلا تُشْرِكُوا بِهِ شَیئًا...»(۱۰) و خدا را بپرستید! و هیچ چیز را همتای او قرار ندهید!...
۱۱. ارادة خداوند متعال به تمام هستی تعلق گرفته و تمام هستی تحت فرمان و اراده او قرار دارند. «إِنَّمَا أَمْرُهُ إِذَا أَرَادَ شَیئًا أَنْ یقُولَ لَهُ كُنْ فَیكُونُ»(۱۱) فرمان او چنین است كه هر گاه چیزی را اراده كند، تنها به آن می‌گوید: موجود باش!، آن بی‌درنگ موجود می‌شود!
۱۲. قرآن كریم در سوره حشر، آیه ۲۲ تا ۲۴ می‌فرماید: «هُوَ اللَّهُ الَّذِی لا إِلهَ إِلاَّ هُوَ عالِمُ الْغَیبِ وَ الشَّهادَةِ هُوَ الرَّحْمنُ الرَّحِیمُ هُوَ اللَّهُ الَّذِی لا إِلهَ إِلاَّ هُوَ الْمَلِكُ الْقُدُّوسُ السَّلامُ الْمُؤْمِنُ الْمُهَیمِنُ الْعَزِیزُ الْجَبَّارُ الْمُتَكَبِّرُ سُبْحانَ اللَّهِ عَمَّا یشْرِكُونَ هُوَ اللَّهُ الْخالِقُ الْبارِئُ الْمُصَوِّرُ لَهُ الْأَسْماءُ الْحُسْنی یسَبِّحُ لَهُ ما فِی السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ وَ هُوَ الْعَزِیزُ الْحَكِیمُ» او خدایی است كه معبودی جز او نیست، از پنهان و آشكار آگاه است، و او رحمان و رحیم است، او خدایی است كه معبودی جز او نیست، حاكم و مالك اصلی اوست، از هر عیب منزه است، به كسی ستم نمی‌كند، به مؤمنان امنیت می‌بخشد و مراقب همه چیز است، او قدرتمندی است شكست‌ناپذیر كه با ارادة نافذ خود هر امری را اصلاح می‌كند، او شایسته بزرگی است، خداوند منزه است از آن چه شریك برای او قرار می‌دهند، او خداوندی است خالق و آفریننده‌ای بی‌سابقه و صورت‌گری است (بی‌نظیر) برای او نام‌های نیك است، و آن چه در آسمانها و زمین است تسبیح او می‌گویند و او عزیز و حكیم است.(۱۲) و...
قرآن كریم برخی از صفاتی را كه در خدای متعال نیست را متذكر می‌شود كه بعضی از آنها عبارتند از:
۱. خداوند متعال، زمان، جهت و جسم ندارد. (بقره، ۱۱۵)
۲. خداوند متعال بی‌نیاز است. (ممتحنه، ۶).
۳. او هیچ شریكی ندارد. (توبه، ۳۱)
و.... (۱۳)
پی نوشتها
۱. بقره: ۲۰.
۲. فتح: ۱۰.
۳. بقره:۸۰.
۴. بقره: ۹۸ و ۱۹۴.
۵. بقره: ۱۰۷.
۶. بقره: ۱۴۳.
۷. بقره: ۲۲۲.
۸. توبه: ۷۷. فاطر، ۳۱.
۹. روم: ۳۰.
۱۰. نساء: ۳۶.
۱۱. یس: ۸۲.
۱۲. طباطبایی، سید محمد حسین، المیزان فی تفسیر القرآن، قم، موسسه الاسلامی، الطبعه الخامسه، سنه ۱۴۱۷، ج ۱۹، ص ۲۲۱ ـ ۲۲۴.
۱۳. برای آگاهی بیشترر.ك: مكارم شیرازی، ناصر و همكاران، پیام قرآن، تهران، دارالكتب الاسلامیه، چاپ هفتم، ۱۳۷۶، ج ۱ ـ ۳.
