مقدمه: هر كسی كه قصد تشكیل زندگی داشته باشد و تصمیم بگیرد ازدواج كندو همسری برای خود برگزیند، یك سری معیارهایی را مدنظر می گیرد. از بالاترین و مهمترین معیارهای انتخاب همسر، ایمان او به خدای یكتا است. كه حتی گمراهان از صراط حق دنبال این ملاك و معیار هستند چه رسد به انسانهای صالح و اولیای الهی مخصوصاً انبیاء و فرستادگان خدا، كه خود مبلّغ چنین معیارهای شایسته ای بودند. ولی با این وجود ما در تاریخ می بینیم كه عده ای از زنان انبیاء اعتقادی غیر از اعتقاد راستین انبیاء داشتند و عَلَم مخالفت با آنها را می افراشتند به گونه ای كه خداوند متعال همسران انبیاء را به سه طایفه تقسیم كرده است:
«یك طایفه از آنها، زنان كافره ای بودند كه در خانه دو پیامبر بزرگوار زندگی می كردند و مثال بارز آنها زن نوح و زن لوط است كه این دو به همسرشان خیانت كردند و كفر ورزیدند و از اینكه زوجه نبی بودند آنها را سودی نبخشید و عذاب خدا در مورد آنها به حقیقت پیوست كه جایگاهشان آتش شد و با اهل كفر و ضلال محشور می گردند.»(۱)
در بعضی از كتب تاریخ و تفاسیر قرآن این دو زن كافره در ردیف هم ذكر شده اند و در بعضی هر كدام جداگانه مورد بحث قرار گرفته اند. از جمله در ذیل آیه شریفه ضرب الله مثلاً للّذین كفروا إمراتَ نوحٍ و امرأت لوطٍ كانتا تحت عبدین من عبادنا صالحین فخانتاهما فلم یغنیا عنهما من الله شیئاً و قیل ادخلا النار مع الداخلین(۲) خداوند برای كسانی كه كفر ورزیده اند ، همسر نوح و همسر لوط را مثَل آورده كه هر دو در زوجیتِ دو بنده شایسته از بندگان ما بودند ولی به آنان خیانت كردند و پیوندشان با آن شایستگان هیچ سودی به حالشان نكرد و از یاری خدا ذره ای بی نیازشان نساخت و به آن دو زن گفته شد : با كسانی كه به آتش درمی آیند ، به آتش درآیید . آمده است: «اسم عیال نوح واغله بوده و خیانتش اینكه كافره بود. به مردم می گفت نوح دیوانه است و اگر كسی به نوح ایمان می آورد فوری به سران مشركان اطلاع می داد و آنها در مقام اذیت به آن ایمان آورنده بر می آمدند. نام عیال لوط وابله بوده و خیانتش این بود كه قوم لوط را خبر می داد تا با مهمانان لوط آن عمل زشت را انجام دهند.»(۳)
در جای دیگر در ذیل آیه ۱۰ سوره تحریم آمده است «این زن نوح و زن لوط هر دو كافر بودند و نوح ـ علیه السّلام ـ از این زن چهار پسر داشت. سام و حام و یافث و كنعان، كنعان كافر بود و با كافران یكی بود. و نیز با كافران غرق شد و زن لوط هم كافره بود.»(۴)
از حضرت رسول اكرم ـ صلّی الله علیه و آله ـ نقل است كه ملائكه از نزد ابراهیم ـ علیه السّلام ـ به سمت قوم لوط حركت كردند، وسط ظهر به نهر سدوم رسیدند در آنجا با دختر لوط برخورد كردند كه برای خانه آب می برد، ملائكه به دختر لوط گفتند: آیا (در این شهر) منزل دارید؟ گفت: بله، اینجا بایستید (و داخل شهر نشوید) تا برگردم. چرا كه می ترسید قوم لوط آنها را اذیت كنند، آمد نزد پدر گفت: ای پدر چند جوان دم دروازه شهر تو را می طلبند كه من تا به حال مردان به این زیبایی ندیده ام، نكند قوم تو متعرض آنها شوند (چون قوم لوط، آن حضرت را از پذیرفتن مهمان مرد منع كرده بودند) لوط آن مردان را شبانه و مخفیانه به خانه آورد به گونه ای كه هیچ كس از قومش خبر دار نشد، مگر اهل خانه لوط، زن لوط از خانه خارج شد و قوم را خبر داد و گفت در خانه لوط مردان زیبایی است كه تا به حال مثل آنها را ندیده ام ... پس قوم آمدند. در جای دیگر آمده است: «پس از آنكه ملائكه از نزد ابراهیم مرخّص شدند آمدند نزد حضرت لوط، او در مزرعه مشغول بود و بسیار مهمان دوست بود، لكن قومش او را از آوردن مهمان منع كرده بودند..... ملائكه گفتند: ما مهمان توایم، شبانه آنها را به خانه آورد، چون زن لوط كافره بود و با كفّار قرار گذاشته بود، اگر شب لوط مهمان آورد بالای بام آتشی روشن كند، رفت و آتشی روشن كرد، قوم فهمیدند دور خانه لوط جمع شدند و اراده آن عمل را داشتند، جبرئیل بالهایش را به هم زد، چشم آنها كور شد كه مفاد آیه فطمسنا أعینَهم(۵) است و به لوط گفتند: شبانه از میان قوم با اهلش خارج شود غیر از زنش و صبح هفت شهر قوم لوط را از زمین كند و آنقدر بالا برد كه صدای سگ های آنها و خروسان آنها را ملائكه شنیدند و از بالای سر آنها سنگ بارید و این هفت شهر واژگون گردید، سنگ عظیمی بر سر زن لوط آمد و هلاك شد.»(۶)
ابن اثیر آورده است:
«حضرت لوط از همسرش قول گرفت كه سرّ مهمانان را فاش نكند. وقتی جبرئیل بر لوط و همراهان او وارد شد، همسرش آنها را در صورت بسیار زیبایی مشاهده كرد، به سمت قوم لوط حركت كرد و آنها را با اشاره دست خبردار كرد، قوم لوط كه هر لحظه منتظر خبری از طرف همسر لوط بودند با عجله خود را به در خانه لوط رساندند وقتی كه در برابر لوط قرار گرفتند حضرت آنها را نصیحت كرد و از خدا و قهرش آنها را ترساند، جبرئیل رو كرد به لوط فرمود: یا لوط انّا رسل ربك لن یصلوا إلیك(۷) فرشتگان گفتند : ای لوط ، ما فرستادگان پروردگار توییم آنان هرگز به تو دست نمی یابند و نمی توانند گزندی به تو برسانند .سپس جبرئیل حركتی كرد كه چشم آن قوم نابینا شد به گونه ای كه دنبال دیواری می گشتند كه از آن كمك بگیرند ولی نمی دیدند، سپس جبرئیل از خداوند اذن گرفت برای عقوبت قوم لوط، به لوط فرمودند ما فرستادگان پروردگارت هستیم فأسر باهلك بقطعٍ من اللیل(۸) در پاسی از این شب با خانواده ات از این دیار كوچ كن لوط هم راه افتاد به سمت خارج شهر در آن هنگام همسرش همراه او بود سپس همسرش صدای قوم را شنید، متوجه آن صداها شد و خداوند سنگی را فرستاد و او را هلاك كرد.»(۹)
ماجرای همسر حضرت نوح«بعد از اینكه حضرت نوح ـ علیه السّلام ـ به امر خدا كشتی ساخت و از هر حیوانی یك جفت به درون كشتی برد و آنچه می بایست باشد، آماده كرد، چهار پسر خود به نامهای سام، حام، یافث و كنعان و هر كسی به آنها ایمان داشت را به كشتی دعوت كرد، كنعان و یك زوجة آن حضرت كه واعله نام داشت به سخن او اعتنایی نكردند و از فرمان او سرپیچی نمودند، نوح روی به پسر كرد و گفت یا بنی اركب مَعَنا و لاتكن مع الكافرین(۱۰) ای پسرك من ، با ما به كشتی سوار شو و با كافران مباش كه غرق خواهی شد . ولی او گفت: هرگز وارد كشتی نمی شوم و اگر طوفانی در كار باشد بر قله كوههای بلند می روم تا از طغیان آن محفوظ بمانم.»(۱۱)
خداوند در سورة اعراف آیه ۸۳ می فرماید فأنجیناه و اهله الاّ امرأته كانت من الغابرین پس او و خانواده اش را كه تنها ایمان آورندگان به او بودند نجات دادیم ، بجز همسرش را كه از ماندگاران در عذاب بود . مفسّرین اینگونه تفسیر كرده اند:
فأنجیناه: یعنی پس لوط و اهلش را نجات دادیم مگر زنش را و او از باقی ماندگان بود.
الاّ امرأته: زن حضرت نوح و حضرت لوط از مخالفین این دو پیغمبر محترم بودند.
كانت من الغابرین: غَبر: از لغت اضداد به معنی باقی و در اینجا به معنی باقی در عذاب است، چون به لوط ایمان نیاورده بود و به او خیانت كرد به نصّ قرآن فخانتاهم فلم یغنیا عنهما من الله شیئاً(۱۲) به آنان خیانت كردند و پیوندشان با آن شایستگان هیچ سودی به حالشان نكرد. در مورد زن نوح و زن لوط است»(۱۳)
نتیجه: طبق صریح قرآن كریم و بسیاری از كتب تاریخ این دو زن در بسیاری از موارد زندگی با شوهر مخالفت كرده و با آنها دشمنی نمودند و نسبت به آنها خائن و منافق بودند ولی خیانت در اینجا به معنی انحراف از جاده عفت و نجابت نیست چون كه این دو زوجه پیغمبر بودند و هیچ زوجه پیامبری به این معنا خیانت نمی كند.
«از رسول اكرم ـ صلّی الله علیه و آله ـ نقل شده كه می فرماید: «مابغت امرأة نبی قطّ» یعنی همسر هیچ پیامبری هرگز آلوده عمل منافی عفت نشد. خیانت زوجه لوط به این معنی بود كه اسرار حضرت را افشا می كرد و نیز خیانت همسر نوح و الاّ همسر پیامبر هرگز بی عفتی نمی كند.»(۱۴)
«و اگر در تورات نسبت به زنان انبیاء نسبت زنا داده شده نسبتی ناروا است و عدم عفت آنها در اطاعت و محبت شوهر بود، مگر اینكه بگوئیم قبل از شوهر كردن مرتكب خطایی شده باشند كه آن هم باور كردنی نیست كه پیغمبر یا رسولی، زنی بد سابقه را به عقد ازدواج در آورد»(۱۵).
در هر صورت این دو زن كافره بودند به معنی مطیع نبودن شوهرشان و سرپیچی كردن از فرمان آنها.
پی نوشتها:
۱. طباطبائی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، چاپ جامعه مدرّسین حوزه علمیه قم، ج ۱۹، ص ۳۴۳.
۲. سوره تحریم، آیه ۱۰.
۳. لاهیجی، بهاء الدین محمد ، تفسیر لاهیجی، مؤسسه مطبوعاتی علمی، ج ۴، ص ۵۲۳. فتح الله كاشانی، منهج الصادقین فی الزام الخالفین، چ دوم، ۱۳۴۴ ش، كتابفروشی اسلامیه، چ ۹، ص ۳۴۴.
۴. محمد بن جریر طبری، ترجمه تفسیر طبری، ج ۷، ص ۱۹۵.
۵. سوره قمر، آیه ۳۲.
۶. طیب، عبدالحسین، اطیب البیان فی تفسیر القرآن، انتشارات اسلام چاپ دوم، ۱۳۶۶ ش. ج ۵، ص ۳۷۹.
۷. سوره هود، آیه ۸۱.
۸. سوره هود، آیه ۸۱.
۹. ابن اثیر، عزالدین، الكامل فی التاریخ، چاپ بیروت، ۱۳۸۵ هـ ق. ج ۱، ص ۱۲۱.
۱۰. سوره هود، آیه ۴۲.
۱۱. سپهر، محمد تقی، ناسخ التواریخ، بیتا، یك جلدی، كتابخانه آیت الله گلپایگانی ره، ص ۵۵.
۱۲. سوره تحریم، آیه ۱۰.
۱۳. طیب، عبدالحسین، اطیب البیان فی تفسیر القرآن، انتشارات اسلام چاپ دوم، ۱۳۶۶ ش. ج ۵، ص ۳۷۸.
۱۴. مكارم شیرازی، ناصر، الامثل فی تفسیر القرآن، چاپ بیروت، مؤسسه البعثه، چاپ اول، ۱۴۱۳ ق. ج ۱۸، ص ۴۶۲.
۱۵. حسین عماد زاده، تاریخ انبیاء، انتشارات اسلام. ص ۲۱۵.
منبع: نرم افزار پاسخ ۲ مرکز مطالعات حوزه.
