شبهه: در بسیاری از آیات قران آمده است كه چنانچه كفار ايمان نياوردند ، آنان را گردن بزنيد. مثلا سوره توبه آيه ۱۲۳ و سوه محمد (ص) آيه۴. پس اسلام چه فرقي با داعش دارد؟ و آیا این آیات با آیه لا اكراه في الدين در تعارض نیست؟
پاسخ
در هیچ آیه‌ای از آیات قرآن کریم نیامده است که اگر کفار مسلمان نشدند آنان را گردن بزنید؛ بلکه تمام آیاتی که دستور کشتن کفار را داده، در هنگام جنگ و مقاتله با آنان است. در حال جنگ هیچ عاقلی نمی‌گوید که دشمن را نکشید چه اینکه جنگ برای کشتن و کشته شدن است. اما اینکه اگر کافری در جنگ به دست مسلمانان اسیر شده و اسلام نیاورد کسی حق کشتن او را ندارد. همین آیه ۴ سوره محمد گواه روشن بر این مطلب است.
آیه ۱۲۳ سوره توبه که عبارت است از«يَأَيهَُّا الَّذِينَ ءَامَنُواْ قَاتِلُواْ الَّذِينَ يَلُونَكُم مِّنَ الْكُفَّارِ وَ لْيَجِدُواْ فِيكُمْ غِلْظَةً وَ اعْلَمُواْ أَنَّ اللَّهَ مَعَ الْمُتَّقِينَ» می‌گوید اى كسانى كه ايمان آوردهايد! با كافرانى كه به شما نزديكترند، پيكار كنيد! (و دشمن دورتر، شما را از دشمنان نزديك غافل نكند!) آنها بايد در شما شدّت و خشونت (و قدرت) احساس كنند و بدانيد خداوند با پرهيزگاران است!
این آیه شریفه هیچ اشاره ای به این ندارد که کفار را اگر مسلمان نشدند آنگونه که داعشی‌ها می کشند بکشید چه اینکه داعشی‌ها این آیه شریفه را برای کشتن شیعیان و مسلمانانی که در گروه آنان نیستند، مستمسک خود قرار داده و می‌گویند اینها منافق و کافران نزدیک به ما هستند و به دستور قرآن باید کشته شوند! این آیه شریفه نه هیچ ربطی به اهداف داعش و تکفیری ها دارد و نه هیچ ربطی به کشتن کفار بلکه این آیه روش جنگیدن را به مسلمانان گوشزد می‌کند. یعنی اگر جنگی از طرف کفار و دشمنان بر شماا تحمیل شد در جنگیدن باید تاکتیکهای جنگی را رعایت کنید. مفسرین در تفسیر این آیه شریفه با ذکر شأن نزول آن مطالبی بیان داشته و این نتیجه را از آن گرفته‌اند که در جنگ با کفار باید توجه مسلمانان به دشمنان نزدیک متمرکز باشد و با تمرکز به کفار دورتر، از کفار نزدیک غافل نشده و جنگ را به صورت تدریجی از نزدیک به سوی کفار دورتر ادامه دهند. و نیز گفته شده که این آیه در جنگهای رسول خدا (ص) اشاره به جنگیدن با رومیان در شام دارد.[۱]
فخررازی می‌گوید هنگامی که خداوند دستور جنگ با مشرکین را صادر نمود با این آیه شریفه مسلمانان را به راه درست جنگیدن ارشاد فرمود که از نزدیک آغاز کنند و به تدریج به مناطق دورتر منتقل شوند.[۲] در روایات گفته شده که مراد از دشمنان نزدیک یهودیان اطراف مدینه بوده است که شامل بنی قریظه و بنی نضیر و خیبر می شده است.[۳]
بنابراین آیه شریفه هیچ مسلمانی را به صورت ابتدایی به سوی جنگ با کفار و کشتن آنان دستور نداده است تا گفته شود اسلام دین شمشیر و خونریزی است.
آیه ۴ سوره محمد بسیار روشن تر از آیه پیشین است. در این آیه خداوند می فرماید: «فَإِذَا لَقِيتُمُ الَّذِينَ كَفَرُواْ فَضَرْبَ الرِّقَابِ حَتىَّ إِذَا أَثخْنتُمُوهُمْ فَشُدُّواْ الْوَثَاقَ فَإِمَّا مَنَّا بَعْدُ وَ إِمَّا فِدَاءً حَتىَ تَضَعَ الحَْرْبُ أَوْزَارَهَا ذَالِكَ وَ لَوْ يَشَاءُ اللَّهُ لاَنتَصَرَ مِنهْمْ وَ لَاكِن لِّيَبْلُوَاْ بَعْضَكُم بِبَعْضٍ وَ الَّذِينَ قُتِلُواْ فىِ سَبِيلِ اللَّهِ فَلَن يُضِلَّ أَعْمَالَهُمْ؛ یعنی و هنگامى كه با كافران در ميدان جنگ رو به رو شديد گردنهايشان را بزنيد، (و اين كار را هم چنان ادامه دهيد) تا به اندازه كافى دشمن را در هم بكوبيد در اين هنگام اسيران را محكم ببنديد سپس يا بر آنان منّت گذاريد (و آزادشان كنيد) يا در برابر آزادى از آنان فديه [غرامت] بگيريد (و اين وضع بايد هم چنان ادامه يابد) تا جنگ بار سنگين خود را بر زمين نهد، (آرى) برنامه اين است! و اگر خدا مىخواست خودش آنها را مجازات مىكرد، اما مىخواهد بعضى از شما را با بعضى ديگر بيازمايد و كسانى كه در راه خدا كشته شدند، خداوند هرگز اعمالشان را از بين نمىبرد!
این آیه شریفه به صراحت می‌گوید که در حال جنگ با کفار گردن آنان را بزنید یعنی آنان را بکشید. گردن زدن در حال جنگ با شمشیر یکی از موثر ترین راه کشتن دشمن است اگر به دست یا پای یا جاهای دیگر بدن انسان ضربه ای وارد شود ممکن است کشته نشود و زنده بماند اما اگر گردن مورد ضرب شمشیر قرار گیرد مرگ او حتمی است چنانکه امروز با تفنگ برای کشتن دشمن سر یا قلب او نشانه گرفته می‌شود. همین آیه شریفه گواه روشن بر این است که اسیران دشمن نباید کشته شوند بنابراین این ادعا که کفار اگر مسلمان نشوند آنان را گردن بزنید را باطل اعلام می‌کند؛ زیرا این آیه شریفه درباره کافرانی که در جنگ به اسارت در می آیند دو راه را در پیش مسلمانان قرار داده‌است؛ یا اینکه آنان آزاد کرده و رهایش کنند یا در برابر آزادی آنان غرامتی از آنان گرفته شود.
آیه «لا إِكْراهَ فِي الدِّينِ قَدْ تَبَيَّنَ الرُّشْدُ مِنَ الْغَي؛[۴] به صراحت بطلان این ادعا را ثابت می‌کند که کفار برای اینکه مسلمان نمی شوند باید کشته شوند. این آیه شریفه می‌گوید در قبول دين، اكراهى نيست. (زيرا) راه درست از راه انحرافى، روشن شده است».
اين آيه شريفه يكى از آياتى است كه دلالت مىكند بر اينكه مبنا و اساس دين اسلام شمشير و خون نيست، و اكراه و زور را تجويز نكرده، پس سست بودن سخن عدهاى از آنها كه خود را دانشمند دانسته، يا متدين به اديان ديگر هستند، و يا به هيچ ديانتى متدين نيستند، و گفتهاند كه: اسلام دين شمشير است.[۵]
به همین دلیل تمام جنگهاي پيامبر خدا (ص) جنبه تدافعي داشته است چون بعد از تأسيس حکومت اسلامي در مدينه مشرکان و يهوديان آن را تحمل نکرده و از هر طرف با بهانه هاي مختلف بر کيان اسلام تجاوز نموده و متعرض مسلمانان مي‌شدند. پيامبر اسلام(ص) نيز براي سرکوبي آنان تحت عنوان غزوه يا سريه با آنان مي‌جنگيدند. بزرگترين جنگهاي رسول خدا جنگ بدر، احد، احزاب (خندق) و خيبر بوده است که همگي با تجاوز دشمنان شکل گرفته اند. و ساير غزوه‌ها و سريه‌ها به گفته عبدالحسين زرين کوب بعد از اينکه دشمنان متعرض مسلمين مي‌شده‌اند، محقق گرديده‌اند.[۶]
به دستور قرآن کسی حق ندارد بر کفاری بتازد که هیچ ضرری از ناحیه آنان به مسلمانان نمی‌رسد بلکه به نیکی و رفتار خوب در برابر آنان توصیه شده است. خداوند می‌فرماید: «لا يَنْهاكُمُ اللَّهُ عَنِ الَّذينَ لَمْ يُقاتِلُوكُمْ فِي الدِّينِ وَ لَمْ يُخْرِجُوكُمْ مِنْ دِيارِكُمْ أَنْ تَبَرُّوهُمْ وَ تُقْسِطُوا إِلَيْهِمْ إِنَّ اللَّهَ يُحِبُّ الْمُقْسِطينَ * إِنَّما يَنْهاكُمُ اللَّهُ عَنِ الَّذينَ قاتَلُوكُمْ فِي الدِّينِ وَ أَخْرَجُوكُمْ مِنْ دِيارِكُمْ وَ ظاهَرُوا عَلى إِخْراجِكُمْ أَنْ تَوَلَّوْهُمْ وَ مَنْ يَتَوَلَّهُمْ فَأُولئِكَ هُمُ الظَّالِمُونَ»[۷] یعنی خدا شما را از نيكى كردن و رعايت عدالت نسبت به كسانى كه در راه دين با شما پيكار نكردند و از خانه و ديارتان بيرون نراندند نهى نمىكند چرا كه خداوند عدالتپيشگان را دوست دارد. تنها شما را از دوستى و رابطه با كسانى نهى مىكند كه در امر دين با شما پيكار كردند و شما را از خانه هايتان بيرون راندند يا به بيرونراندن شما كمك كردند و هر كس با آنان رابطه دوستى داشته باشد ظالم و ستمگر است!
بر اساس محتوای اسلام حتی اگر مشرک و بت پرستی به مسلمانی پناه ببرد باید به او پناه بدهد. قرآن می فرماید: «وَ إِنْ أَحَدٌ مِنَ الْمُشْرِكينَ اسْتَجارَكَ فَأَجِرْهُ حَتَّى يَسْمَعَ كَلامَ اللَّهِ ثُمَّ أَبْلِغْهُ مَأْمَنَهُ ذلِكَ بِأَنَّهُمْ قَوْمٌ لا يَعْلَمُونَ»؛[۸] یعنی و اگر يكى از مشركان از تو پناهندگى بخواهد، به او پناه ده تا سخن خدا را بشنود (و در آن بينديشد)! سپس او را به محل امنش برسان، چرا كه آنها گروهى ناآگاهند!
اما رفتارگروه داعش و سایر گروه های تکفیری و تروریستی نه تنها هیچ سنخیتی با این آیات شریفه و دستورات دین اسلام ندارد؛ بلکه کاملا در تضاد با آنها است.
پی نوشتها:
[۱] . محمد بن أحمد بن محمد الغرناطي الكلبي، التسهیل لعلوم التنزیل، ج۲ص۸۶، لبنان، بیروت، دار الكتاب العربي، چ۴، ۱۴۰۳هـ/۱۹۸۳م،
[۲] . فخر الدين محمد بن عمر التميمي الرازي الشافعي، التفسیر الکبیر، ج۱۶ص ۱۸۱. بیروت، دار الكتب العلمية، چ۱، ۱۴۲۱هـ /۲۰۰۰م.
[۳] . أبي السعود محمد بن محمد العمادي، تفسیر ابی سعود(إرشاد العقل السليم إلى مزايا القرآن الكريم)، ج۴ص۱۱۲، بیروت، دار إحياء التراث العربي.
[۴] بقره، ۲۵۶.
[۵] . محمد حسین طباطبایی، ترجمه تفسیر الميزان، ج۲، ص: ۵۲۴- ۵۲۵ ، ترجمه سید محمد باقر موسوی همدانی، قم، دفتر انتشارات اسلامى جامعهى مدرسين حوزه علميه قم، چ۵، ۱۳۷۴ش.
[۶]. ر.ک: عبدالحسين زرين کوب، بامداد اسلام، بخش پيامبر ـ صلي الله عليه و آله و سلم ـ در مدينه.
[۷] . ممتحنه، ۸-۹.
[۸] . توبه، ۶.
