قرآن كریم كتاب راهنما و هدایت بشر به سوی كمال و رسیدن به خداوند متعال است. ذلِكَ الْكِتابُ لا رَیبَ فِیهِ هُدی لِلْمُتَّقِینَ(۱)، این كتاب با عظمتی است كه شك در آن راه ندارد، و مایه هدایت پرهیزكاران است». قرآن مجید انسان را از خواری و دنیا پرستی باز می‌دارد و به سوی عزت و افتخار، توحید و یكتا پرستی فرا می‌خواند.
در این كه چرا داستان بنی اسرائیل در قرآن زیاد تكرار شده به خاطر این است كه: در تاریخ یك ملت و قوم، صدها نكته آموزنده علمی نهفته است كه در هر جایی از قرآن به عنوان یك شاهد عینی و تجربی در قالب فلسفه و علت شكل گرفتن حوادث تاریخی مثل شكست‌ها و پیروزی‌ها و عوامل رشد اخلاقی و یا فساد اخلاقی و... مطرح است برخی از نكات آموزنده داستان بنی اسرائیل عبارتند از:
۱. هر كس در برابر فرمان های خدا لجاجت و سرپیچی كند ذلیل میشود. (بقره، ۶۱).
۲. انحراف از توحید به شرك و بتپرستی بزرگترین گناه و انحراف است. (بقره، ۵۱ ـ ۵۴).
۳. اگر در ایمان آوردن و پیروی از پیامبران الهی، بندگان سخت بگیرند، خداوند متعال هم بر آنها سخت میگیرد. (بقره، ۶۷ ـ ۷۴.
وقتی بخشی از تاریخ یك قوم یا ملت بیان میشود، در حقیقت تكرار نیست، بلكه در هر فراز آن نكته‌ای تازه وجود دارد و بیان یك قانون و اصل جدید از انگیزه و فلسفه تاریخ است به عنوان نمونه، در سوره بقره، آیه ۴۰ می‌فرماید: «ای فرزندان اسرائیل، نعمت‌هایم را كه بر شما ارزانی داشتم به یاد آرید و به پیمانم وفا كنید، تا به پیمانتان وفا كنم، و تنها از من بترسید» كه بعد از یادآوری نعمت‌های بزرگ مادی و معنوی این اصل را یادآور شده كه وعده‌های پیروزی كه به شما داده شده یك طرفه نیست شما به پیمانتان وفا كنید تا من هم به پیمانم وفا كنم و یك قانون سرنوشت‌ساز تكوینی در تاریخ انسان‌ها است.
و یا آن كه در ماجرای بنی اسرائیل و فرعون در آیه ۴۹ و ۵۰، سوره بقره، می‌فرماید: «ما شما را از عذاب و نابودی فرعون نجات دادیم، پیامبر فرستادیم و با چشم خود دیدید كه دشمن شما را غرق كردیم ولی شما بدنبال غیبت چند روزه حضرت موسی ـ علیه السلام ـ به دنبال گوساله پرستی رفتید!»(۲)
بنابراین، در آیات مذكور عوامل بدبختی و خوشبختی در تاریخی قوم بنی اسرائیل بیان شده و هر كدام با بینش تازه و نكات جدید و قوانین و اصولی همراه است كه جنبه تكرار ندارد و این رویه در تمام قسمت‌هایی كه ماجرای بنی اسرائیل تكرار شده، جاری است به عنوان مثال در سوره آل عمران، آیه ۲۳ و ۲۴، به صفت غرور در وجود بنی اسرائیل اشاره كرده كه منكر سوختن، توسط آتش جهنم بودند و یا در سوره نساء، آیه ۱۵۳ تا ۱۶۱، عوامل این كه قوم یهود و بنی اسرائیل گرفتار عذاب دردناك شدند را بیان می‌كند و در سوره مائده، آیه ۱۲ و ۱۳، عواملی كه باعث سعادت و سربلندی بنی اسرائیل می‌شد بیان كرده و...(۳) بنابراین تاریخ بطور تكرار نقل نشده بلكه در هر بخش نكته آموزنده قابل عبرت وجود دارد كه بعنوان فلسفه تاریخی به علت اصلی پیدایش پیروزی و شكست اشاره دارد.
اما درباره تكرار تاریخ قوم بنی اسرائیل نیز باید گفت: تاریخ بنی اسرائیل هنوز هم ادامه دارد، ولی آنچه كه مربوط به فلسفه تاریخ است، عوامل شكست و ذلت و نابودی بنی اسرائیل است كه بارها تكرار شده و باز هم تكرار میشود و تكرار نهایی كه منجر به نابودی كامل بنی اسرائیل و قوم یهود بشود، هنوز واقع نشده است و بر اساس وعده قرآن كریم در آینده واقع میشود چنان كه می‌فرماید: «هنگامی كه نخستین وعده فرا رسد مردانی پیكارجو را بر شما می‌فرستیم (تا سخت شما را در هم كوبند، حتی برای بدست آوردن مجرمان) خانه‌ها را جستجو می‌كنند، و این وعده‌ای است قطعی».(۴) بدتر از همه، سرنوشت صهیونیست ـ یهودی است كه كه تمامی بدیهای جهان را در خود دارند ... .
پی نوشتها
۱. بقره: ۲.
۲. رك: مكارم شیرازی، ناصر و همكاران، تفسیر نمونه، تهران، دارالكتب الاسلامیه، چاپ هیجدهم، ۱۳۶۲، ج۱، ص ۲۴۷ ـ ۲۵۶.
۳. ر.ك: مكارم شیرازی، ناصر و همكاران، همان، چاپ پنجم، ۱۳۶۷، ج ۴، ص ۳۰۷ ـ ۳۱۵.
۴. اسراء: ۵.
