در این شبهه گفته می شود که چرا قرآن از زن به عنوان آرامش دهندۀ مرد نام برده است و نیز چرا در اسلام آزادی زن نسبت به مرد كمتر است و بیشتر اختیارات به دست مرد است؟
پاسخ:
در پاسخ این شبهه گفته می شود که:
الف) منشأ شبهه اوّل ممکن است این آیه باشد كه می‌فرماید: « وَ مِنْ آياتِهِ أَنْ خَلَقَ لَكُمْ مِنْ أَنْفُسِكُمْ أَزْواجاً لِتَسْكُنُوا إِلَيْها...(۱) و از نشانه‌های او این است كه همسرانی از جنس خود شما، برای شما آفرید، تا در كنار آنها آرامش یابید.» در آیۀ مذكور منظور این نیست كه تنها زن آرامش و تسكین بخش مرد باشد، بلكه آرامش و تسكین دو طرفه بوده و وجود همسران در كنار یكدیگر. مایۀ شكوفایی، نشاظ و پرورش در زندگی خواهد بود. خداوند متعال در جاهای دیگر با اشاره به ضرورت در كنار هم بودن زن و مرد. می‌فرماید: «... هُنَّ لِباسٌ لَكُمْ وَ أَنْتُمْ لِباسٌ لَهُن...(۲) آنها «زنان» لباس شما هستند و شما لباس آنها...»
بنابراین، دو همسر می‌توانند همدیگر را از انحرافات حفظ كنند و عیوب هم را بپوشانند و وسیلۀ راحت و آرامش یكدیگر باشند.(۳)
در پاسخ به شبهه دوم باید گفت آنچه حقیقت انسان را تشكیل می‌دهد، قلب و روح انسان است و از نظر قرآن كریم، مرد و زن از یك نفس و جانی واحد هستند. چنان كه خداوند متعال می‌فرماید: «ای مردم! از پروردگارتان كه شما را از «نفس واحدی» آفرید و جفتش را (نیز) از او آفرید، و از آن دو، مردان و زنان بسیاری پراكنده كرد، پروا دارید...» پس خمیرمایۀ مرد و زن یكی بوده و هیچ‌یك بر دیگری برتری ندارد، بلكه هر دو مكمل و نیازمند یكدیگرند. تفاوت‌هایی عمده ای را كه می‌توان بر شمرد، این است كه: برخی تفاوت‌های روانی و جسمی است كه خداوند به اقتضای طبیعت و خلقت زن و مرد در نظر گرفته است. به عنوان مثال سیستم روحی زن را با عاطفه‌تر و مرد را عقلانی‌تر كرده است و یا در مسائل جسمانی یك سری وظایف را بر عهدۀ مردان گذاشته كه انجام آنها برای زنان سخت و مشقّت‌آور است. و از جهتی این كارها برای زن ارزشی‌تر است. زیرا كه استخدام مرد را به دنبال خود دارد و به گفتۀ امام امیرالمؤمنین ـ علیه السّلام ـ: «النساء ریحانة لیست بقهرمانة»(۴)
اما در این كه یك سری آزادی‌ها به مرد داده شده، ولی زنان در آن مسائل محدودیت دارند؟ باید گفت: هر كدام از اینها دارای توجیه و حكمت هستند، به عنوان مثال در مسئلۀ حجاب، مرد محدودیت كمتری دارد ولی زن چنین نیست. این ممكن است به آن علت باشد كه زن به خاطر ویژگی خاصی كه دارد ـ حجاب جنبۀ دفاعی و حفاظت دارد نه محدودیت مثل قوانین رانندگی در دنیا كه هیچ اندیشمندی نخواهد گفت این قوانین اسارت و محدودیت برای رانند‌گان بیچاره است: زیرا همه می‌دانند این قوانین برای حفظ جان و ماشین و سرنشین‌ها است و بدون شك قوانین حجاب برای حفظ سلامتی روحی، اخلاقی زن و خانواده و نسل آینده هستند كه سرنشین ماشین زندگی هستند و هدایت كنندۀ آن زن می‌باشد.
اما اینكه چرا مرد مدیر خانواده است؟ باید گفت: به خاطر آن است كه مرد وظیفۀ تهیه و تأمین معیشت، مسكن و... را عهده دار می‌باشد و این مدیریت هیچ‌گاه به معنای ظلم كردن در حق زن نیست بلكه به یك معنی استخدام مرد برای زن می‌باشد تا زن از حوادث نامناسب در ایمنی قرار بگیرد و عزت و شرافت زن سالم بماند كه خواستۀ فطری خانم‌هایی كه فطرت اولیۀ آنها دگرگون نشده باشد، همین روش را می‌خواهند ولی در مسائل ارزشی قرآن كریم ملاك برتری انسان‌ها را «تقوا» می‌داند و می‌فرماید: «یا ایها الناس انا خلقنكم من ذكرو انثی و جعلنكم شعوبا و قبایل لتعارفوا انّ اكرمكم عندالله اتقكم...(۵) ای مردم! ما شما را از مرد و زنی آفریدیم، و شما را ملت و قبیله قبیله گردانیدیم تا با یكدیگر شناسایی متقابل حاصل كنید، در حقیقت گرامی‌ترین شما نزد خدا، پرهیزگارترین شماست...» .
پس باید میان مسائل حقوقی و ارزشی فرق گذاشته شود و در مسائل حقوقی چون تفاوت‌هایی میان زن و مرد وجود دارد به طور طبیعی این دو نمی‌توانند مساوی باشند و ممكن است حقوقی مربوط به زن‌ها باشد و مردان از آن بی‌بهره باشند و بالعكس و در مواردی كه برای یكی از این دو، حقوق بیشتری قرار داده، وظایف بیشتری نیز بر عهدۀ آنها نهاده است. دین مقدس اسلام برای زنان حق مالكیت حق انتخاب همسر و حق حقوق متقابل با همسر، مسكن، نفقه، حضانت اطفال تا سنین معین، حق دریافت اجرت برای كارهای خانه، حضور در میان اجتماع، در صورتی كه به روابط خانوادگی و زناشویی خللی وارد نكند و عفاف و كرامت او حفظ شود و... در نظر گرفته است و در مقابل نیز حق سرپرستی و مدیریت خانواده كه نیاز به كوشش و زحمت بیشتری دارد ـ تهیه امرار معاش امكانات و زندگی و... بر عهدۀ مرد گذاشته شده است و به طور طبیعی مرد در برخی موارد به ناچار و ضرورت اختیاراتش به مقتضای وظیفه‌اش زیادتر از زن است.
افزون بر این، قانون خلقت این تفاوت‌ها را به وجود آورده تا پیوند خانوادگی زن و مرد را محكم‌تر كند تا آنها به دست خود حقوق و وظایف خانوادگی را میان زن و مرد تقسیم نماید، قانون خلقت اگر تفاوتی بین مرد و زن قائل نمی‌شد به هر دو جفا می‌شد.(۶)
قرآن در مورد فلسفه تفاوت‌های اقتصادی در جامعه كه چرا جامعه آن طور كه «سوسیالیست»ها می‌گوید. بی‌طبقه نشد؟ همین نكته را توجّه می‌دهد: « أَ هُمْ يَقْسِمُونَ رَحْمَتَ رَبِّكَ نَحْنُ قَسَمْنا بَيْنَهُمْ مَعيشَتَهُمْ فِي الْحَياةِ الدُّنْيا وَ رَفَعْنا بَعْضَهُمْ فَوْقَ بَعْضٍ دَرَجاتٍ لِيَتَّخِذَ بَعْضُهُمْ بَعْضاً سُخْرِيًّا وَ رَحْمَتُ رَبِّكَ خَيْرٌ مِمَّا يَجْمَعُونَ ؛ آيا آنان رحمت پروردگارت را تقسيم مىكنند؟! ما معيشت آنها را در حيات دنيا در ميانشان تقسيم كرديم و بعضى را بر بعضى برترى داديم تا يكديگر را مسخر كرده (و با هم تعاون نمايند)؛ و رحمت پروردگارت از تمام آنچه جمعآورى مىكنند بهتر است»! (۷).
تفاوت معیشت مادی بین مردم برای اینكه آنها همدیگر را استخدام و همدیگر را تسخیر نمایند والاّ جامعه نسبت به هم جاذبه ندارند و به قول امام جواد اگر مردم مساوی باشند هلاك می‌شوند.(۸) و این تفاوت‌ها برای تسخیر زن و مرد و جذب آنها نسبت به همدیگر نقش اساسی دارد والاّ موجب اختلاف جدایی و طلاق خواهد شد.
بدون شك برنامه و قوانین كشور ما برخاسته از برنامه اسلامی و حتی الهی است كه این قوانین مناسب با فطرت انسان و مكمل قوانین آفرینش می‌باشد كه جدا شدن انسان از برنامۀ اسلام مثل جدا شدن از اصل فطرت انسانی خود می‌باشد و در جای خودش بحث شد كه جامع‌ترین و كامل‌ترین قوانین برای سعادت انسان قوانین الهی است. ولی قوانین و برنامۀ كشورهای دیگر كه بی‌بندوباری زن‌ها به عنوان آزادی مطرح است، آن برنامه و قوانین از دید جهان‌بینی مادی سرچشمه می‌گیرد و نوعاً زن را به عنوان وسیله آن هم متأسفانه وسیلۀ و كالا، ارضای غریزۀ جنسی نگاه می‌كنند و زن را برای خواستۀ خود نه زن می‌خواهد و هنگامی هم به مقصد رسیدند حقوق اولیه و شخصیت زن نادیده گرفته می‌شود، ولی اسلام برای اصالت شخصیت زن، به عنوان یك انسان الهی ارزش قائل است و خواسته‌های مادی و معنوی او را در رابطه با برنامۀ الهی مورد توجّه قرار می‌دهد و به همین دلیل زن هایی كه هنوز فطرت اصیل‌شان ضربه ندیده است و وجدان الهی آنها سالم و بیدار است از این زندگی بی‌بندوباری در جهان امروز رنج می‌برند و از زن بودن خسته و ناراضی‌اند كه آمارها نشان دهندۀ این حقیقت می‌باشد كه می‌توانید به كتاب حقوق زن در اسلام رجوع نمایید.
پی نوشتها
۱. روم:۲۱.
۲. بقره:۱۸۷.
۳. ر. ك: مكارم شیرازی، ناصر و همكاران، تفسیر نمونه، تهران، دارالكتب الاسلامیه، چاپ بیست و سوّم، ج ۱، ص ۶۵۰.
۴. ر. ك: مطهری، مرتضی، حقوق زن در اسلام، قم، انتشارات صدرا، ص ۲۰۰ ـ ۳۶۰.
۵. حجرات:۱۲.
۶. ر. ك: مطهری، مرتضی، نظام حقوق زن در اسلام، قم، انتشارات صدرا، ص ۱۸۷ ـ ۳۶۰.
۷. زخرف:۱۳.
۸. منتهی‌الآمال، حكمات امام جواد ـ علیه السّلام ـ .
منبع: نرم افزار پاسخ۲ مرکز مطالعات حوزه با اصلاحات اجمالی.
