خداوند متعال در سوره «حجر» آیه ۴۴ می فرماید: لَها سَبْعَةُ أَبْوابٍ لِكُلِّ بابٍ مِنْهُمْ جُزْءٌ مَقْسُوم آن (جهنم) هفت در دارد و برای هر دری، گروه معینی از آن ها تقسیم شده اند.
از حضرت علی ـ علیه السّلام ـ نقل شده: «جهنم هفت در دارد، یعنی هفت طبقه است كه روی یكدیگر قرار دارند، سپس آن حضرت یكی از دست ها را برروی دست دیگر نهاد و فرمود: این طور! ...»(۱)
در این كه مقصود از درهای جهنم، درهای خانه و چهار دیواری است، یا طبقات و دركات مختلفی است كه از نظر نوع عذاب و شدت آن با هم تفاوت دارند؟ باید گفت: استعمال كلمه باب در هر دو معنا متداول است، و چه بسا اموری كه در نوع مختلفند، و هر نوعش را یك باب می گویند. مثلاً گفته می شود، «ابواب خیر»، «ابواب رحمت» و ... و چه بسا كه اسباب رسیدن به چیزی و راه های رسیدن به آن را نیز ابواب می گویند. همانند: «ابواب رزق» و ... كه مقصود از آن انواع معاملات است. بنابراین، مناسب است كه «باب» در آیة یاد شده به معنای «طبقه» باشد، پس معنای هفت در داشتن جهنم، این می شود كه هفت نوع عذاب دارد، و هر نوع آن به مقتضای واردین برای خود چند قسم دارد.(۲)
منظور از ابواب بهشت در آیه ۷۳، سورة زمر نیز طبقات و درجات بهشت است، كه كسانی كه تقوای الهی پیشه كرده اند، به سوی بهشت راهنمایی می شوند، و هنگامی كه به آن می رسند، طبقات و درجات برای آن ها آماده شده و نگاهبانان به آن ها خوش آمد می گویند.
به هر حال «باب» در آیه یاد شده به معنای محل ورود و نقطه وارد شدن و انتقال به مكانی نیز می تواند باشد.
در قرآن كریم، به «ابواب بهشت» اشاره شده است، ولی تعداد آن ها را یادآور نشده است، و این ممكن است به این خاطر باشد كه چون قرآن كریم در پی بیان جزئیات نیست، بلكه بیان جزئیات بر عهدة امام مبین و پیامبر اكرم ـ صلّی الله علیه و آله ـ و جانشینان آن حضرت می باشد و در روایات اسلامی تعداد درهای بهشت، هشت در شمرده شده است.(۳)
از طرفی ممكن است عدم بیان تعداد درهای بهشت به خاطر كثرت و زیادی بهشتیان و اسباب ورود به بهشت باشد، كه نیازی به اشاره به تعداد درهای بهشت نبوده است.(۴)
پی نوشتها
۱. ر.ك: طبرسی، مجمع البیان فی تفسیر القران، بیروت، دارالاحیاء التراث العربی، ۱۳۷۹ق، ج۳، ص۳۳۷.
۲. ر.ك. طباطبایی، سید محمد حسین، المیزان فی تفسیر القران، تهران، دارالكتب الاسلامیة، چاپ سوم، ۱۳۷۹ق، ج۱۲، ص۱۷۸.
۳. ر.ك. مجلسی، محمد باقر، بحارالانوار، بیروت، مؤسسة الوفاء، ۱۴۰۴ق، ج۸، ص۱۲۱.
۴. طباطبایی، محمد حسین. المیزان، تهران، دارالکتب اسلامیه، چاپ سوم، ۱۳۷۹ هـ . ق، ج۱۲، ص ۱۷۸. و طیب، عبدالحسین، اطیب البیان، تهران، انتشارات اسلام، چاپ سوم، ۱۳۶۶ش، ج۸، ص۴۳.
منبع: نرم افزار پاسخ ۲ مرکز مطالعات حوزه.
