قرآن كتابی است كه با گذشت زمان نه تنها از ارزش آن كاسته نمی شود بلكه با پیشرفت زمان، اعجاز و ارزش علمی قرآن نیز بیشتر نمایان می شود.
پیدایش و خلقت موجودات بهترین نكات قرآنی است كه به زیبائی بیان شده است آفرینش موجودات زنده از آب و نیز خاك بارها مورد اشاره قرار گرفته است در این میان توجه ویژه ای به خلقت انسان از آب و خاك دارد. این مطالب علمی در هیچ کتاب سایر ادیان به چشم نمی خورد. بنابراین جامعیت قرآن کریم در این حوزه نیز قابل توجه است که به برخی مطالب در باره جهان هستی اشاره می شود:
۱. آفرینش نظام هستی از آب: خداوند در قرآن در سوره انبیاء می فرماید: «آیا كافران نمی بینند كه آسمان ها و زمین (در آغاز خلقت به صورت توده عظیمی در گستره فضا، یكپارچه) به هم متصل بوده و سپس آنها را از هم جدا ساخته ایم و هر چیز زنده ای را (اعم از انسان وحیوان و گیاه) از آب آفریده ایم آیا ایمان نمی آورید؟».(۱)
در جای دیگر درباره پیدایش جهان و هستی می فرماید: «آن خدائی كه برای شما زمین را گسترد و آسمان را بر افراشت و فرو بارید از آسمان آبی كه به سبب آن بیرون آورد میوه های گوناگون برای روزی شما پس كسی را مثل و مانند او قرار ندهید در صورتی كه می دانید».(۲) (یعنی می دانید كه غیر از خداوند كسی را چنین قدرت نیست كه این همه مخلوق خلق كند).
در جای دیگر درباره خلق هر جنبده و موجود زنده چنین می فرماید: «و خداست كه هر جنبنده ای را (ابتداء) از آبی آفرید، پس پاره ای از آنها بر روی شكم راه می روند و پاره ای از آنها بر روی دو پا و بعضی از آنها بر روی چهار (پا) راه می روند خدا هر چه بخواهد می آفریند. در حقیقت خدا بر هر چیزی توانا است».(۳)
در این آیه و آیه ۳۰ سوره انبیاء صرفاً منشأ آفرینش موجودات را آب معرفی كرده است آبی كه در آیه ۲۳ سوره بقره می فرماید: « كه آن را بعد از خلق زمین و آسمان فرود آورد» و به پیوستگی آسمان و زمین در پیش از پیدایش آب اشاره دارد. مسلما آنچه كه پیوستگی آسمان و زمین را موجب می شود عدم وجود اتمسفر در اطراف كره زمین بوده است.
۲. مدت آفرینش هستی: در آیه ای دیگر حضرت باری تعالی به مدت زمان خلق كردن آسمان و زمین اشاره دارد و می فرماید: «پروردگار شما آن خدائی است كه آسمان ها و زمین را در شش روز خلق كرد. آنگاه به خلقت عرش پرداخت روز را به پرده شب در پوشاند (یعنی شب و روز را خلق كرد) كه با شتاب در آن پوید و خورشید و ماه و ستارگان به امر او مسخّر گردید (ای بندگان) آگاه باشید كه ملك آفرینش خاص خداست و حكم نافذ فرمان اوست كه منّزه و بلند مرتبه و آفریننده عالمیان است».(۴)
۳. آفرینش موجودات از خاك: سپس در جای دیگر به خلقت موجودات به خصوص انسان از خاك اشاره كرده می فرماید: «پس بدانید: كه ما شما را از خاك آفریده ایم سپس از نطفه، سپس از علقه، آنگاه از مضغه، دارای خلقت كامل و (احیانا) خلقت ناقص، تا (قدرت خود را) بر شما روشن گردانیم. و آنچه را اراده می كنیم تا مدتی معین در رحم ها قرار می دهیم».(۵)
در واقع در این آیه به مراحل چهار گانه خلقت انسان اشاره می كند و نیز اشاره دارد كه ممكن است برخی افراد مراحل این خلقت را به واسطه دارا نبودن شرایط به صورت كامل طی نكنند و لذا خلقت آنها به صورت ناقص می شود.
البته اینكه خداوند می فرماید ما شما را از خاك آفریدیم و در جایی دیگر می فرماید: ((همان كسی كه هر چیزی را آفریده است نیكو آفرید و آفرینش انسان را از گل (خاك) آغاز كرد.))(۶)
یعنی منشأ خلقت انسان از خاك است. و مراد این است كه پدر بزرگ نخستین ما یعنی حضرت آدم ـ علیه السلام ـ از خاك آفریده شد و چون خلقت غیر آدم (از بنی آدم) به ایشان منتهی می شود. در نتیجه خداوند می فرماید انسان را از خاك آفریدیم. از سویی دیگر اگر چه در ظاهر انسان از نطفه است ولی به وجود آمدن نطفه در اثر تغذیه ای است كه از خاك روئیده می شوند مانند حبوبات و... .
۴. آفرینش هستی بر اساس نظم و هماهنگی: خداوند كریم در جای دیگر می فرماید: «اوست (خدائی) كه آفتاب را درخشان و ماه را تابان قرار داد و مسیر ماه را در منازلی معین كرد تا بدین واسطه شماره سنوات و حساب ایام را برای امر معاد و نظم معاش خود) بدانید اینها را خدا جز به حق و مصلحت نظام خلق نیافریده خدا آیات خود را برای اهل علم و معرفت مفصل بیان خواهد كرد».(۷)
در این آیه خداوند به خلقت خورشید و ماه و احوال و صفات و كار آمدی آنها اشاره دارد كه هم برای این دنیای بشر و هم برای روز حساب به كار خواهند آمد.
در جای دیگر به نظم موجود در بین خورشید و ماه و گردش عالم اشاره كرده می فرماید:
((و خداست شكافنده پرده صبحگاهان و شب را بر آسایش خلق او مقرر داشته و خورشید و ماه را به نظمی معین به گردش آورده این (نظم ثابت عالم) به تقدیر مقتدر و داناست و نیز اوست كه چراغ ستارگان را برای راهنمایی شما در تاریكی های بیابان و دریا روشن داشته همانا ما آیات خود را برای اهل فهم و فكرت به تفصیل بیان كردیم. هم اوست خدائی كه همه شما را از یك تن در آرامگاه (رحم) ودیعت گاه (صلب) بیافرید... و هم اوست خدائی كه از آسمان باران فرو بارید تا هرنبات بدان برویانیم و سبزه ها و دانه هایی كه بر روی هم چیده شده پدید آریم و... .))(۸)
در جائی دیگر خداوند به خلق تعداد آسمان ها اشاره كرده می فرماید: «آیا ندیدید كه خدا چگونه هفت آسمان را به طبقاتی بسیار منظم و محكم خلق كرد. و در آن سماوات ماه شب را فروغی تابان و خورشید روز را چراغی فروزان ساخت».(۹)
بنابراین خداوند طبق آنچه كه در آیات متعدد قرآن كریم به آن اشاره شده نظام خلقت را بر این اساس بیان می كند كه ابتدا زمین و آسمان را خلق كرد و سپس شب و روز و خورشید و ماه و ستارگان را و بعد از آن باران از آسمان نازل كرد و موجودات دیگر را یكی پس از دیگری آفرید در این میان انسان را از خاك آفرید كه در همه این آفرینش ها و بیان آنها برای انسان هدفی وجود دارد كه خداوند می فرماید: «مسلما در آفرینش آسمان ها و زمین و در پی یكدیگر آمدن شب و روز، برای خردمندان نشانه هایی (قانع كننده) هست.))(۱۰) و روی زمین برای اهل یقین نشانه های (متقاعد كننده) است و در خود شما، پس مگر نمی بینید.(۱۱) كه این نشانه ها همه انسان را به سوی یك هدف و آن هم شناخت خداوند از روی آیات و نشانه های خداوند كه بارزترین آنها همین موجودات است و مخلوقات از كوچكترین ذره گرفته تا آسمان ها و كهكشان های بی انتهای آسمان ها.
پی نوشتها
۱. انبیاء : ۳۰.
۲. بقره : ۲۲.
۳. نور : ۴۵.
۴. اعراف : ۵۴.
۵. حج : ۵.
۶. سجده : ۷.
۷. یونس : ۵.
۸. توبه : ۹۶ ـ ۹۹.
۹. نوح : ۱۵ ـ ۱۶..
۱۰. آل عمران : ۱۹۰.
۱۱. ذاریات : ۲۰ ـ ۲۱.
منبع: نرم افزار پاسخ ۲ مرکز مطالعات حوزه.
