دلایل زیر بر عصمت حضرت زهرا سلام الله علیها اقامه شده است:
۱. آیه تطهیردر مورد آیه ی ۳۳ سوره احزاب كه به آیه ی تطهیر شهرت یافته، همواره كانون توجه اندیشمندان شیعه و سنی بوده- همگان بر این باورند كه این آیه فضیلت والایی را برای اهل بیت به اثبات می رساند كه از نظراندیشمندان شیعه، این فضیلت مساوی با عصمت است. زیرا بر اساس این آیه اراده ی تخلّف ناپذیر خداوند بر این تعلّق گرفته است كه هرگونه پلیدی را از اهل بیت بزداید و آنان را به طور كامل پاك و پاكیزه گرداند. چنین برداشتی از آیه با بررسی واژه های به كار رفته در آن، هم چون اراده، رجس، اذهاب و تطهیر تأیید می گردد و جای تردیدی برای حق جویان باقی نمی گذارد.
برای توضیح مفاد آیه، به بیان حدیثی كه از پیامبر اكرم ـ صلی الله علیه وآله وسلم ـ كه در كتاب های اهل سنّت نقل گردیده است، می پردازیم. بر اساس این حدیث، رسول خدا ـ صلی الله علیه وآله وسلم ـ پس از قرائت آیه ی تطهیر فرمودند: فَأنَا وَ اهل بیتی مُطهَّروُن مِن الذنُوب(۱), پس من و اهل بیت ام از گناه پیراسته ایم.
بی تردید، فاطمه زهرا ـ علیها السلام ـ جزء اهل بیت پیامبر است و اگر در بیان فضیلت او دلیل دیگری نمی داشتیم، همین آیه كافی بود كه او را در صدر زنان عالَم بنشاند. پیامبر اكرم ـ صلی الله علیه وآله وسلم ـ با شیوه هایی به یادماندنی، اهل بیت را به همگان معرفی نموده و راهِ هرگونه توجیهی را بسته است. بر اساس حدیث كساء، رسول خدا ـ صلی الله علیه وآله وسلم ـ پارچه ای را بر روی خود و علی و فاطمه و فرزندانشان، حسن و حسین انداخته، جمله ی «اللّهم هؤلاء اهل بَیتی» را برای آیندگان به یادگار گذاشتند و در پاسخ به ام سلمه كه یكی از شایسته ترین همسران پیامبر بود و پیوستن به اصحاب كساء را درخواست می نمود، فرمودند: «رحمت خدا بر تو باد. تو همواره به راه خیر و رستگاری بوده ای و چه قدر من از تو راضی ام! لیكن این فضیلت ویژه ی من و این چند نفر است»(۲).
پیامبر گرامی برای آن كه وظیفه ی خویش را در تبیین آیات الهی به گونه ی شایسته ای به جای آورند، به این مقدار نیز بسنده نكردند، بلكه با به كارگیری شیوه ای فراموش نشدنی و در مدت زمانی نسبتاً طولانی، آن هم به صورت هر روزه، به معرفی اهل بیت پرداختند. در روایتی از ابن عباس در این باره آمده است:
رسول خدا تا نُه ماه، روزی پنج مرتبه، هنگام فرارسیدن وقت نماز به در خانه ی علی بن ابی طالب می آمدند و می فرمودند: درود و رحمت و بركات خدا بر شما اهل بیت باد. خداوند اراده نموده تا هرگونه پلیدی را از شما اهل بیت دور گرداند و به طور كامل و شایسته پاكتان سازد. وقت نماز است، آماده شوید. رحمت خدا بر شما باد.(۳)
۲. روایات مربوط به عصمت اهل بیت ـ علیهم السلام:
علاوه بر آیه تطهیر، روایاتی كه شیعه و سنی از رسول خدا ـ صلی الله علیه وآله وسلم ـ گزارش نموده اند، فضایلی برای اهل بیت بر می شمرد كه جز با عصمت آنان سازگار نیست, چنان كه در حدیث معروف ثقلین آمده است(۴):
انّی تارِك فیكُم الثِقلَین كِتابُ اللّه وَ عِترَتی، ما ان تَمَسّكتُم بِهِما لَن تَضلّوا ابَداً، و انهما لَن یفتَرِقا حَتّی یرِدا عَلی الحَوض(۵) من در میان شما دو چیز گران بها باقی می گذارم: كتاب خدا و عترتم. تا وقتی كه به آن دو تمسك كنید، گم راه نخواهید شد. و هیچ گاه این دو از یك دیگر جدا نمی شوند، تا آن گاه كه بر سر حوض (كوثر) بر من وارد گردند.
اگر اهل بیت پیامبر معصوم از گناه و خطا نبودند، پی روی از آنان همواره موجب هدایت نمی گردید و جدایی ناپذیری آنان از قرآن، معنای روشنی نمی یافت.
۳. روایات مخصوص به عصمت حضرت زهرا ـ علیها السلام ـ تنها به یكی از آن ها كه محدّثین شیعه و سنّی روایت نموده اند، بسنده می كنیم:
ان اللّه تَبارَكَ وَ تَعالی یغضِبُ لِغَضَب فاطِمَة وَ یرضی لِرِضاها(۶)
همانا خداوند بلند مرتبه با غضب فاطمه غضب ناك و با رضایت او خشنود می شود.
نكته ی درخور توجه در این روایت آن است كه رضایت و نارضایتی فاطمه ی زهرا ـ علیها السلام ـ محور خشنودی و ناخشنودی خداوند خوانده شده است و این حقیقت، جز عصمت همه جانبه ی آن حضرت، تفسیر دیگری برنمی تابد. زیرا خداوند جز به اعمال صالح خشنود نمی گردد و به گناه و سرپیچی از فرمانش رضایت نمی دهد. پس اگر حضرت زهرا ـ علیها السلام ـ به گناه دست می زد و یافكر انجام آن را در سر می پروراند، به چیزی خشنود گردیده بود كه خدا از آن خشنود نیست, در حالی كه در این روایت، رضایت الهی پیوندی ناگسستنی با خشنودی فاطمه ـ علیها السلام ـ یافته است.
اعتراف ضمنی یكی از دانشمندان اهل سنت را نیز پایان این نوشتار می آوریم.
آلوسی، یكی از پرآوازه ترین مفسران اهل سنت، در تفسیر آیه ی ۴۲ سوره ی آل عمران، از یك سو حضرت مریم ـ علیها السلام ـ را معصوم از گناه شمرده، از تمامی پلیدی های حسّی، معنوی و قلبی پاك می داند و از سوی دیگر، بر دیدگاه كسانی كه وی را سرور تمامی زنان جهان، از آغاز تا انجام می شمارند، می تازد و با اقامه ی شواهد گوناگونی چنین نتیجه می گیرد كه این ویژگی شایسته ی فاطمه ی زهرا ـ علیها السلام ـ است.(۷) پر واضح است كه جمع میان این دو سخن، جز با پذیرش عصمت حضرت زهرا ـ علیها السلام ـ سازگار نیست.
پی نوشتها:
۱. الدرالمنثور، ج ۵، ص ۱۹۹.
۲. مجلسی، محمد باقر، بحارالانوار، ج ۱۰، ص ۱۴۱, هم چنین ر.ك: الدر المنثور، ج ۵، ص ۱۹۸.
۳. الدر المنثور، ج ۵، ص ۱۹۹.
۴. علاوه بر حدیث ثقلین، احادیث معروفی هم چون حدیث سفینه و حدیث امان نیز به روشنی بر مقصود دلالت می كنند. برای آگاهی از منابع این دو روایت و چگونگی دلالت آن ها بر عصمت اهل بیت، ر.ك: پژوهشی در عصمت معصومان، ص ۳۲۸ـ۳۲۵.
۵. برخی از منابع اهل سنت كه با عبارت كم و بیش متفاوت این حدیث را نقل نموده اند، عبارت اند از: مسند احمد بن حنبل، ج ۴، ص ۳۶۶, سنن بیهقی، ج ۲، ص ۱۴۸, كنز العمال، ج ۱، ص ۱۸۹ـ۱۸۵, المستدرك علی الصحیحین، ج ۳، ص ۱۱۸, خصائص امیرالمؤمنین، ص ۲۱, تاریخ بغداد، ج ۸، ص ۴۴۲, صحیح مسلم، ج ۵، ص ۲۶، (كتاب فضائل الصحابة), الدر المنثور، ج ۶، ص ۷، (ذیل آیه ی مودّت), و سنن ترمذی، ج ۵، ص ۶۶۲، (كتاب المناقب).
۶. كنزالعمال، ج ۱۲، ص ۱۱۱, هم چنین، ر.ك: المستدرك، ج ۳، ص ۱۶۷, الصواعق المحرقه، ص ۱۷۵, مجمع الزوائد، ج ۹، ص ۲۰۳, ذخایر العقبی، ص ۳۹, الاصابة، ج ۴، ص ۳۷۸, اسد الغابة، ج ۶، ص ۲۲۴, و میزان الاعتدال، ج ۳، ص ۲۰۶.
۷. روح المعانی، ج ۳، ص ۱۳۷.
