مسلمانان و مسیحیان هردو معتقد اند که حضرت مریم (س) مادر حضرت مسیح(ع) میباشد لکن مقام و عظمت حضرت مریم (س) در قرآن کاملا شفاف و از قدسیت خاصی برخودار است که فقط با لطف خاص خداوند یکتا قابل تحقق میباشد.
قرآن کریم حضرت مریم را نتیجه نذر و تعهدی میداند که مادرش با خدابسته بود و خداوند پس از پذیرش نذر مادرش، حضرت مریم را به او اعطا میکند. قرآن کریم شخصیت حضرت مریم(س) را به طور کافی و عالی بیان نموده که به برخی از این آیات اشاره میکنیم. قرآن میفرماید: «إِذْ قَالَتِ امْرَأَتُ عِمْرَانَ رَبِّ إِنىِّ نَذَرْتُ لَكَ مَا فىِ بَطْنىِ مُحَرَّرًا فَتَقَبَّلْ مِنىِّ إِنَّكَ أَنتَ السَّمِيعُ الْعَلِيمُ؛ و زن عمران گفت: اى پروردگار من، نذر كردم كه آنچه در شكم دارم از كار اينجهانى آزاد و تنها در خدمت تو باشد. اين نذر را از من بپذير كه تو شنوا و دانايى»[۱].
«فَلَمَّا وَضَعَتهْا قَالَتْ رَبِّ إِنىِّ وَضَعْتهُا أُنثىَ وَ اللَّهُ أَعْلَمُ بِمَا وَضَعَتْ وَ لَيْسَ الذَّكَرُ كاَلْأُنثىَ وَ إِنىِّ سَمَّيْتهَُا مَرْيَمَ وَ إِنىِّ أُعِيذُهَا بِكَ وَ ذُرِّيَّتَهَا مِنَ الشَّيْطَانِ الرَّجِيمِ؛ چون فرزند خويش بزاد، گفت: اى پروردگار من، اين كه زاييدهام دختر است- و خدا به آنچه زاييده بود داناتر است- و پسر چون دختر نيست. او را مريم نام نهادم. او و فرزندانش را از شيطان رجيم در پناه تو مى آورم»[۲]. خداوند هم این دعای مادر حضرت مریم را استجابت نموده و می فرماید:«فَتَقَبَّلَها رَبُّها بِقَبُولٍ حَسَنٍ وَ أَنْبَتَها نَباتاً حَسَناً وَ كَفَّلَها زَكَرِيَّا كُلَّما دَخَلَ عَلَيْها زَكَرِيَّا الْمِحْرابَ وَجَدَ عِنْدَها رِزْقاً قالَ يا مَرْيَمُ أَنَّى لَكِ هذا قالَتْ هُوَ مِنْ عِنْدِ اللَّهِ إِنَّ اللَّهَ يَرْزُقُ مَنْ يَشاءُ بِغَيْرِ حِسابٍ؛ خداوند، او [مريم] را به طرز نيكويى پذيرفت و به طرز شايستهاى، (نهال وجود) او را رويانيد (و پرورش داد) و كفالت او را به «زكريا» سپرد. هر زمان زكريا وارد محراب او مىشد، غذاى مخصوصى در آن جا مىديد. از او پرسيد: «اى مريم! اين را از كجا آوردهاى؟!» گفت: «اين از سوى خداست. خداوند به هر كس بخواهد، بى حساب روزى مىدهد.»[۳] از این آیه به دست میآید که خداوند هم در خلقت و رشد تکوینی حضرت مریم و هم در تغذیه او با غذاهای آسمانی عنایت خاص داشته و نیز برای تربیت و ارشاد و کسب کمالات انسانی و مصونیت از آفات اجتماعی، تکفل و سر پرستی او را به عهده حضرت زکریا(ع) گذاشته است. وبالاخره خداوند به حدّی نسبت به حضرت مریم لطف داشته که اورا برگزیده و پاک و تطهیر نموده و بر همه زنان عالم برتری داده است زیرا خدای متعال در این رابطه می فرماید: «وَ إِذْ قالَتِ الْمَلائِكَةُ يا مَرْيَمُ إِنَّ اللَّهَ اصْطَفاكِ وَ طَهَّرَكِ وَ اصْطَفاكِ عَلى نِساءِ الْعالَمينَ؛و (به ياد آوريد) هنگامى را كه فرشتگان گفتند: «اى مريم! خدا تو را برگزيده و پاك ساخته و بر تمام زنان جهان، برترى داده است»[۴]. ونیز به دلالت این آیه فرشتگان با او سخن می گفته و به شکرانه این لطف خداوند، از او خواسته شده که فقط عبادت خدا را به جا اورد. و می فرماید:« يا مَرْيَمُ اقْنُتي لِرَبِّكِ وَ اسْجُدي وَ ارْكَعي مَعَ الرَّاكِعينَ؛ اى مريم! (به شكرانه اين نعمت) براى پروردگار خود، خضوع كن و سجده بجا آور! و با ركوعكنندگان، ركوع كن!»[۵]
از دیدگاه قرآن کریم زنی مادر حضرت مسیح(ع) می باشد که در عالم نظیری برای او وجود نداشته و اوصاف و کرامت او برای هیچ زن دیگری ثابت نبوده است.
چگونگی حامله شدن حضرت مریم(س)
قرآن کریم حضرت مریم (س) را دختری معرفی میکند که به امر خدا تحت تکفل حضرت زکریا(ع) قرار داشته و هیچ شوهر و نامزدی نداشته است. در قرآن حامله شدن و چگونگی تولد حضرت عیسی مسیح(ع) کاملا به عنوان معجزه الهی منعکس شده است و لذا می فرماید: « وَ الَّتىِ أَحْصَنَتْ فَرْجَهَا فَنَفَخْنَا فِيهَا مِن رُّوحِنَا وَ جَعَلْنَاهَا وَ ابْنَهَا ءَايَةً لِّلْعَلَمِينَ؛ و به ياد آور زنى را كه دامان خود را پاك نگه داشت و ما از روح خود در او دميديم و او و فرزندش [مسيح] را نشانه بزرگى براى جهانيان قرار داديم! (۹۱)»[۶] علامه طباطبایی می گوید:« در اين جمله، عيسى و مادرش يك آيت به شمار آمدهاند، چون منظور از آيت در اينجا، تولد اينطورى است و اين آيت قائم به هر دو است و چون مريم در اقامه اين آيت مقدم بر عيسى است لذا اول نام مريم را برده فرموده:« ما او و فرزندش را» و نفرموده« ما فرزندش را و خودش را»آيت قرار داديم و همين افتخار براى مريم بس است كه در قرآن نامش در زمره و در رديف انبيا (ع) آمده و حال آنكه خودش از انبيا نبوده است»[۷].
و روی همین معجزه بودن است که وقتی فرشته الهی به حضرت مریم(س) می گوید:« قَالَ إِنَّمَا أَنَا رَسُولُ رَبِّكِ لِأَهَبَ لَكِ غُلَامًا زَكِيًّا؛ گفت: «من فرستاده پروردگار توام (آمدهام) تا پسر پاكيزهاى به تو ببخشم!»[۸] حضرت مریم (س) با تعجب می گوید:« قَالَتْ أَنىَ يَكُونُ لىِ غُلَامٌ وَ لَمْ يَمْسَسْنىِ بَشَرٌ وَ لَمْ أَكُ بَغِيًّا؛ گفت: «چگونه ممكن است فرزندى براى من باشد؟! در حالى كه تا كنون انسانى با من تماس نداشته، و زن آلودهاى هم نبودهام!»[۹] این تعجب حضرت مریم (س) گواه روشن بر ایناست که هم حاملگی حضرت مریم و هم تولد حضرت مسیح(ع) به صورت معجزه محقق شده است و حضرت مریم بدون این که مدت طبیعی حاملگی را طی کند حضرت مسیح (ع) را به دنیا آورده است و الاّ تعجب حضرت مریم بی مورد خواهد بود چون ممکن بود او بعد از ازدواج در آینده و بعد از سپری نمودن زمان حاملگی به صورت طبیعی صاحب فرزند می شد.[۱۰] و لذا فرشته خدا هم در برابر تعجب حضرت مریم(س) می گوید:« قَالَ كَذَالِكِ قَالَ رَبُّكِ هُوَ عَلىََّ هَينٌِّ وَ لِنَجْعَلَهُ ءَايَةً لِّلنَّاسِ وَ رَحْمَةً مِّنَّا وَ كاَنَ أَمْرًا مَّقْضِيًّا؛ گفت: «مطلب همين است! پروردگارت فرموده: اين كار بر من آسان است! (ما او را مىآفرينيم، تا قدرت خويش را آشكار سازيم) و او را براى مردم نشانهاى قرار دهيم و رحمتى باشد از سوى ما! و اين امرى است پايان يافته (و جاى گفتگو ندارد)!»[۱۱] (۲۱)
حکایت شخصیت حضرت مریم(ع) و چگونگی حامله شدن و نحوه ولادت حضرت مسیح(ع) نبا بر نقل قرآن همه اش معجزه و حاکی از نشانه و قدرت مطلق خداوند می باشد. و تمام مطالب در این خصوص به طور روشن و عاری از هر گونه ابهام در قرآن کریم بیان شده است.
پی نوشتها
[۱] . آل عمران/۳۵.
[۲] .آل عمران/۳۶.
[۳] . همان/۳۷.
[۴] . همان/۴۲.
[۵] . همان/۴۳.
[۶] . انبیاء/۹۱.
[۷] . طباطبایی، محمد حسین ، ترجمه الميزان، ج۱۴، ص: ۴۴۷
[۸] . مریم/۱۹.
[۹] . همان/۲۰.
[۱۰] . طباطبایی، محمد حسین، المیزان فی تفسیر القرآن، ۱۴/۴۲، قم موسسه نشر اسلامی.
[۱۱] . مریم/۲۱.
نویسنده : حمید رفیعی
