قبل از اینکه که به دیدگاه قرآن درباره جهان شناسی اشاره شود توجه به این مطلب لازم است که قرآن یك كتاب علمی و تجربی صرف نیست تا مسائل علمی و تجربی صرف را از آن انتظار داشته باشیم، رسالت و هدف اصلی قرآن، هدایت، شفا و تربیت معنوی انسان به سوی خدا است. قرآن كتاب فیزیك، شیمی، كیهان شناسی و ... نیست بلكه كتاب انسان‌سازی است. اما در عین حال قرآن، به بعضی از نكات علمی و جهان شناسی كیهان شناسی و ... اشاره‌ای گذرا، كوتاه و مبهم نموده است. ولی به بعضی از مسائل علمی و تجربی به طور جدی پرداخته است .
از جمله فواید مطالب علمی در قرآن به شرح ذیل است.
۱. ذكر مطالب علمی در قرآن، راه آن را در زمینه خداشناسی هموار می‌كند.
۲. مطالب علمی در قرآن، نشان‌دهنده اعجاز علمی یا شگفتی و اشارات علمی قرآن است و تاكنون تمام داده‌های تجربی و علمی كه قطعیت آنها اثبات شده، با قرآن همخوانی دارد.
۳. مطالب علمی قرآن، موجب حركت ذهن كنجكاو بشر شده است.
۴. توجه دادن به علم، موجب رشد علم شده است.(۱)
با این مقدمه، روشن می شود، قرآن به مسئله جهان شناسی، پرداخته، اما نه این كه به جزئیات و تمام جوانب آن اشاره كرده باشد. موضوع جهان شناسی، یعنی شناخت جهان در محدوده غیر ماوراء طبیعت و قابل حس و رؤیت. جهان شناسی از نگاه قرآن، موضوع بس گسترده است و نیازمند به كتاب و تحقیق مستقل می باشد که می توان با فصل بندی زیر به آنها اشاره نمود:
فصل اول: جهان و قرآن
۱. كیفیت خلقت جهان، فصلت : ۱۱، انبیاء : ۳۰، اعراف : ۵۴،سجده : ۴، فرقان : ۵۹.
۲. هدف از آفرینش، جهان، دخان : ۳، هود : ۷، بقره : ۲۹، آل عمران : ۱۹۱.
۳. گسترش جهان، ذاریات : ۴۷، شوری : ۵۳.
۴. منظور از هفت آسمان و زمین، طلاق : ۱۲.
۵. جاذبه عمومی، رعد : ۲، لقمان : ۱۰، مرسلات : ۲۵.
۶. حركت و سكون خورشید و زمین، یس : ۳۷ و ۳۸ و ۴۰، انبیاء : ۳۳، نمل : ۸۹.
۷. كرویت زمین، معارج : ۴۰، اعراف : ۱۳۷، صافات : ۵.
۸. پدیده‌های جوی و باد و طوفان، روم : ۳۰، بقره : ۱۶۴، روم : ۴۵، فرقان : ۴۸.
۹.جهات جغرافیایی، معارج : ۴۰، صافات : ۵.
۱۰. چگونگی پایان جهان، رعد : ۲، تكویر : ۱ و ۲، قمر : ۱،انفطار : ۷ و ۲ و...
فصل دوم: موجودات زنده در قرآن
۱. كیفیت خلقت موجودات زنده، انبیاء : ۳۰، نور : ۴۵،هود : ۷،ابراهیم ۳۲.
۲. هدف از خلقت موجودات، آل عمران : ۱۹۱.
۳. موجودات زنده در كرات دیگر، شوری : ۲۹، رحمن : ۲۹، نحل : ۴۹.
فصل سوم: گیاهان در قرآن
۱. نباتات در قرآن، نحل : ۶۰،لقمان : ۱۰، فاطر : ۹ ، شعراء : ۷.
۲. زوجیت گیاهان، رعد : ۳، رحمن : ۵۲، طه : ۵۳، یس : ۳۶.
۳. انواع گیاهان در قرآن.
فصل چهارم: موجودات نامرئی در قرآن
۱. هدف از خلقت موجودات نامرئی، ذاریات : ۵۶.
۲. پایان سرگذشت آنها، رحمان : ۲۶، زمر : ۶۸.
۳. تسخیر جن، شیطان، فرشته، نحل : ۱۷، جن ۶، نحل : ۲۹.
۴. تغییر چهره و تمثل آنها، مریم : ۱۷.
۵ـ و ...
تمامی موضوعات فوق در قرآن مطرح شده است. برای آشنایی بیشتر به منابع ذیل مراجعه شود.
۱. جهان شناسی در قرآن، حسن رضا رضایی، مركز مطالعات و پژوهش‌های حوزه علمیه قم.
۲. جهان شناسی در قرآن، مصباح یزدی، مؤسسه پژوهش‌های امام خمینی ـ رحمه الله علیه ـ .
۳. درآمدی بر تفسیر علمی قرآن، دكتر محمد علی رضای اصفهانی، انتشارات اسوه.
۴. پژوهش در اعجاز علمی قرآن، دكتر محمد علی رضای اصفهانی، انتشارات مبین.
۵. دانش عصر فضا، حسین نوری، انتشارات جهان.
۶. اسلام و هیئت، علامه شهرستانی، مترجم: خسروشاهی.
۷. پیام قرآن، مكارم شیرازی، ج ۲، ص ۱۵۸ ـ ۱۶۸، امیر المؤمنین.
۸. جن و شیطان، زین العابدین دست داد، مجتمع فرهنگی و هنری شهید مصلی نژاد.
پی نوشتها
ر.ك: رضایی اصفهانی، محمد علی، درآمدی به تفسیر علمی قرآن، قم، انتشارات اسوه، چاپ اول، ۱۳۷۵، ص۱۸۴ ـ ۱۷۹.
منبع: نرم افزار پاسخ ۲ مرکز مطالعات حوزه
