متن شبهه:
برخی شبهه می کنند که سلمان ایرانی خبری از پیشگویی تورات و انجیل در باره بعثت پیامبر اسلام (ص) نداشته تا برای آن از ایران به سوی عربستان سفر کند. بنابراین او هرگز به دنبال به دست آوردن دین حق نبوده است؛ بلکه سلمان فارسی به علت ناراضی بودن از وضعیت حاکم بر ایران کشورش را ترک کرده است. او در عربستان اطلاعاتی از آیین مسیحیت و یهودیت جمع آوری نموده و از زرتشتی و به خصوص مانوی نیز اطلاعات کامل داشته است، پس از پیوستن به پیامبر اسلام در شکل گیری قرآن نقش اساسی ایفا می کند.
پاسخ شبهه:
سلمان فارسى، از صحابه بزرگ پیامبر(ص) در كودكى بعد از آموختن انجیل و آگاه شدن از محتوای آن که در دست راهبی آن را مشاهده کرد ، به آئین مسیحیت گرائید. بعد از اینکه ۱۳ سال از بعثت گذشته بود در مدینه اسلام آورد او در زمان عمر به حكومت مداین منصوب شد و درسال ۳۵ یا ۳۶ هجرى درگذشت.[۱]
شیخ صدوق ودیگران گفته اند سلمان از کسانی بوده است که درجستجوی دین حق وحجت خدا درروی زمین پرداخته و از دیار خویش خارج و به موصل،بیت المقدس،نصیبین و. . . مسافرت نموده و از نزدعالمی به محضر عالمی یا از نزد راهبی به محضر راهبی دیگررفته و مدتها با راهبان متعددی درموصل وبیت المقدس سپری کرده است تا اینکه راهبی درمورد ظهور دین حنیف وبرخی نشانه های آورنده آن از قبیل داشتن مهر نبوت میان دوشانه خود، نپذیرفتن صدقه، پذیرش هبه، مکان بعثت، مکان هجرت،اطلاعاتی به سلمان داده است. او درباز گشت ازسفرشام برای رسیدن به هدف خویش راهی سرزمین تهامه یعنی مکه شده اما در مسیر، همسفرش گم و اسیردو نفر از قبیله بنی کلب ودر مدینه به یک یهودی فروخته می شود. وقتی بررسول خدا(ص) وارد شدحضرت به او فرمود:بشارت باد برتو و صبر پیشه كن و بدان كه به زودى از دست یهودى خلاص مىشوى.[۲]
شهید ثالث قاضی نورالله میگوید سلمان از ابتدای جوانی درجستجوی دین حق بوده ونزد علماء ادیان از یهود و نصاری و غیرهم تردد می نموده ودراین راه در سختی ها صبر مینموده تاجای که بیش از ده مرتبه خرید و فروش شده وآخر الامر خاتم کائنات او را از یک یهودی خرید.[۳]
این شبهه که گفته می شود قرآن متأثر و الهام یافته از دست نوشته های پیشینیان است و یا سلمان فارسی در آن نقش داشته است، ظاهراً از سخنان «اسقف یوسف درة الحداد» نشأت گرفته است. او میگوید قرآن از منابع مختلفی بهره برده که مهم ترین آنها کتاب مقدس به ویژه تورات است.[۴]
این سخن درة الحداد نیز از وحدت برخی آموزه های کلی بین ادیان الهی ناشی شده است. او وقتی دیده در بین آموزه های قرآن و تورات شبهاتهایی وجود دارد، گمان کرده که قرآن متأثر از تورات است. اما از این مسئله غافل شده است که کتابهای آسمانی باید در کلیات نه تنها با هم شباهت داشته باشند، بلکه به خاطر اینکه از یک منبع صادر شده اند باید وحدت داشته باشند. پس روی این حساب جایی برای این شبهه باقی نمی ماند.
جواب قرآن از این شبهه
اما اینکه سلمان فارسی، به دلیل اطلاعاتش از تورات و انجیل، استاد و مربی پیامبر (ص) دانسته شده و گفته شده ایشان درشکل گیری قرآن نقش داشته و قرآن معجزه نبوده و در نتیجه اسلام دین آسمانی نیست. خود قرآن نیز به طور کلی این مطلب را که از سوی مشرکین القا می شده مطرح نموده و آن را به صورت برهانی مردود شمرده است. خداوند می فرماید: «وَ لَقَدْ نَعْلَمُ أَنَّهُمْ یقُولُونَ: إِنَّما یعَلِّمُهُ بَشَرٌ، لِسانُ الَّذِی یلْحِدُونَ إِلَیهِ أَعْجَمِی، وَ هذا لِسانٌ عَرَبِی مُبِینٌ،[۵] و مامی دانیم كه آنان میگویند یقینا بشرى این قرآن را به وى درس می‌دهد، (فكر نكردند آخر) زبان آن كسى كه[ آموختن قرآن را به پیامبر] به وى نسبت می دهند غیرعربى است و این قرآن به زبان عربى فصیح و روشن است»
پس خداوند خودش این اتهام مشرکین را که پیامبر(ص) پارهاى از معلوماتش را از دیگران از جمله سلمان فارسى كه یكى از علماى فرس، و داناى به مذاهب و ادیان بوده است، گرفته، جواب داده است.
اعجاز قرآن دلیل بطلان این ادعا
افزون بر اینها مفسرین و علمای اسلامی در بحث اعجاز و تحدی قرآن به اثبات رسانیده اند که کلمات،محتوا و بافت قرآن سخن خدا است؛[۶] و نمی تواند سخنان مثل سلمان فارسی و دیگران باشد و وحدت لسانی، فصاحت و بلاغت آیات قرآن، دلیل بر بطلان این ادعا است؛ زیرا زبان آنان غیرعربی و غیر فصیح است. وقتی که ادیبان خود عرب نظیر ولیدبن مغیره و. . . که در فصاحت و بلاغت سرآمد روزگا بودند در برابر قرآن اظهار عجز نمودند[۷] و نتوانستند حتی یک سوره مثل قرآن بیاورند، امکان ندارد که امثال سلمان فارسی در شکل گیری قرآن با این فصاحت وبلاغت که مشتمل بر معارف بسیار بلند و اخلاق فاضله است نقش داشته باشد.
مسلمان شدن سلمان فارسی بعد از هجرت
افزون بر اینها سلمان فارسى در مدینه و بعد از هجرت پیامبر(ص)مسلمان شده است.[۸] درحالی كه بیشتر قرآن قبل از این تاریخ در مكه نازل شده بود و در این قسمت از قرآن تمامى آن معارف كلى اسلام، و داستانها كه در آیات مدنى هست، نیز وجود دارد، بلكه آنچه در آیات مكى هست، بیشتر از آن مقدارى است كه درآیات مدنى وجود دارد، پس سلمان نمی توانسته برمعلومات پیامبر(ص) بیفزاید و در شکل گیری قرآن نقش ایفا کند.[۹]
گذشته از همه این ها اگر تأثیر پذیری پیامبر (ص) ونقش سلمان در شکل گیری قرآن به این دلیل بوده که او به تورات و انجیل آگاهی داشته است، لازم بود که آموزه های عقل ستیز، متعارض و آموزه های شرک آلود وارد قرآن می شد. در حالی که بر اساس قرآن کریم بسیاری از آموزه های کتابهای تورات و انجیل باطل و غیر قابل قبول است. در تورات و انجیل لغزشها و خطاهایى به انبیاء نسبت داده، كه فطرت هر انسان معمولى متنفر ازآن است واحدى اینگونه جسارتها را به یكى از عقلاى قوم خود نمی كند.[۱۰]
نویسنده: حمیدالله رفیعی
پی نوشت:
[۱]. ثقفى، ابراهیم بن محمد بن سعید بن هلال، الغارات،ص۲۴۳،ترجمه آیتى، تهران، چاپ: دوم، ۱۳۷۴ ش.
[۲]. ابن بابویه، محمد بن على، كمال الدین و تمام النعمة، ج۱، ص ۱۶۱،تهران ، اسلامیه، دوم، ۱۳۹۵ق..؛ شیخ طبرسی، إعلام الورى بأعلام الهدى، ج۱،ص۶۰،تهران، اسلامیه،سوم،۱۳۹۰. ؛ میلانی،سید علی، نفحات الازهار،ج۱۲،ص۲۶، ترقى جاه،حمید،ترجمه سیرة المصطفی،ج۱ ص۳۶۵ ،تهران،حکمت، اول،۱۴۱۲،ه.ق؛مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ج ۱،ص ۲۸۵؛ ابن سعد،طبقات الکبری،ج، ص
[۳]. حسینی مرعشی،شهیدقاضی نورالله،مجالس المؤمنین،ج۲،ص۲۲۹،مجلس سوم،تصحیح و تعلیقات:عرب پور،ستایش،آستان قدس رضوی، اول،۱۳۹۲،ه.ش
[۴]. یوسف درة الحداد،دروس قرآنیة،ج۲،ص۱۷۳-۱۸۸،فصل القرآن و الکتاب، بیئة القرآن الکتابیة، لبنان، منشورات المکتبة البولسیة،۱۹۸۲،م
[۵] . نحل، ۱۰۳
[۶] .ر،ک: معرفت ،محمد هادی، التمهید فی علوم القرآن،ج۴،ص۲۸ به بعد، مؤسسة النشر الاسلامی، بی تا.
[۷].وحید خراسانی،حسین،آشنایی بااصول دین،ص۶۷،مدرسةامام باقر العلوم ،دوم،۱۳۸۸،ه.ش.
[۸]. ثقفى، ابراهیم بن محمد بن سعید بن هلال، الغارات،ص۲۴۳،ترجمه آیتى، تهران، چاپ: دوم، ۱۳۷۴ ش؛ سیره ابن اسحاق،ج۲، ص ۶۹ و تاریخ بغداد، خطیب بغدادی ،ج ۱، ص ۱۷۹ و …
[۹]. ر،ک: علامه طباطبایی،محمد حسین، المیزان،ترجمه: موسوی همدانی، ج۱، ص۱۰۱ به بعد،دفتر انتشارات اسلامی،۱۳۷۴،ه.ش.
[۱۰]. ر،ک: علامه طباطبایی،محمد حسین، المیزان،ترجمه: موسوی همدانی، ج۱، ص: ۱۰۱،دفترانتشارات اسلامی،۱۳۷۴،ه.ش.
