۱-هر گاه به مناسبت جرياني درباره شخص و يا حادثه اي ، خواه در گذشته يا حال يا آينده و يا درباره فرض احکام ، آيه يا آياتي نازل شود ، همه اين موارد را شان نزول آن آيات مي گويند، مثلا مي گويند که فلان آيه درباره عصمت انبيا يا عصمت ملائکه يا حضرت ابراهيم يا نوح يا آدم نازل شده است که تمامي اين ها را شان نزول آيه مي گويند.

اصطلاح ديگري در علوم قرآن وجود دارد، به نام سبب نزول که بيش تر مفسران ميان اين دو ( شان نزول و سبب نزول ) فرقي قائل نيستند. اما شان نزول اعم و سبب نزول اخصّ است .

تعريف سبب نزول به حادثه يا پيش آمدي مي گويند که متعاقب آن ، آيه يا آياتي نازل شده باشد . آن پيش آمد، باعث و موجب نزول گرديده است. (۱)

۲- هر آيه اي از قرآن شان نزول نداشته و در واقعه خاصي نازل نشده، بلکه تعداد محدود و کمي از آيات نسبت به کل قرآن شان نزول دارد . بيش تر آيات بدون اينکه واقعه خاصي پيش آمده باشد، بر پيامبر نازل شده اند.

داستان هاي پيامبران هم هر مقطعش در يک زمان براي آثار تربيتي که داشته ، بر پيامبر نازل شده، چون قرآن کتاب تاريخ محض نبوده ، همه آن را در يک جا و به ترتيب از اول تا آخر شرح نداده، بلکه در هر مقطع به قسمتي که پيام مناسب آن مقطع را داشته، اشاره کرده است.

۳- مي توان از کتاب تفسيري براي آگاهي شان نزول آيات استفاده کرد. از جمله تفسير نمونه آيت الله مکارم شيرازي ذيل آيات خصوصا شروع سوره ها مراجعه نمائيد. بسيار مناسب است . کتاب هاي غير تفسيري هم در اين زمينه قابل استفاده وجود دارد :

۱- اسباب النزول ،نوشته دكترسيد محمد باقر حجتي.

۲- اسباب النزول واحدي ،ترجمه اسلامي

پي نوشت :

۱. علوم قرآني ، محمد هادي معرفت ، ص۸۷ .