شبهه
کسی که مدعی است سالها در حوزه علمیه درس خوانده و بر علوم عقلی و نقلی مسلط است مى‌گويد: قرآن مشكل محتوايى دارد. براى مثال وقتى از محمد پرسيده مى‌شود كه چرا ماه شكل‌هاى متنوع دارد او در قرآن مى‌گويد: براى اين‌كه شما عدد سنين (سالها) و حساب را داشته باشيد. (و پاسخ اصلى اين سؤال را نمى‌گويد در حالى كه امروز از هر كس سؤال كنيد جواب آن را مى‌داند چون قسمت‌هاى مختلفى از ماه به سوى خورشيد است).
پاسخ شبهه
اوّلا توضيحى كه او درباره تغيير شكل ماه (بدر تمام، تربيع و هلال) داده بسيار ناقص است، يعنى خودش پاسخ اين سؤال را به درستى نمى‌دانسته است.
توضيح اين‌كه مى‌دانيم ماه به دور زمين در يك ماه تمام گردش دارد و در اين سير خود گاه زمين تقريباً در وسط و ماه در يك طرف و خورشيد در طرف مقابل قرار مى‌گيرد در اينجا بدر تمام است يعنى تمام قسمت روشن ماه به سوى ماست و گاه ماه با خورشيد زاويه ۹۰درجه دارد يعنى نيمى از روشنايى ماه ديده مى‌شود ولى گاه زمين در يك طرف و ماه تقريباً در وسط و خورشيد در طرف مقابل قرار دارد در اين صورت محاق است زيرا تمام قسمت روشن ماه رو به خورشيد است و تمام قسمت تاريكش رو به ماست.
از اين كه بگذريم چه كسى گفته است مردم از پيامبر اسلام (صلی الله علیه و آله) سؤال كردند چرا كره ماه برخلاف ساير اجرام آسمانى هر شب تغيير شكل مى‌دهد، قرآن مى‌گويد : «يَسْأَلُونَکَ عَنْ الاْهِلَّةِ»؛ «يعنى از تو درباره هلال‌هاى ماه سؤال مى‌كنند» بعيد نيست سؤال آنها از اين بوده كه فايده و فلسفه تغيير شكل ماه چيست؟
حضرت در جواب فرمود: فايده‌اش اين است يك تقويم آسمانى براى شما درست كرده كه روزهاى ماه را تعيين مى‌كند و اين كلامى است بسيار كامل از سؤالى كه درباره فلسفه و فايده تغيير ماه داشته‌اند.
ثانياً: فرض مى‌كنيم آنها از علت تغيير شكل ماه سؤال كردند، در حالى كه آنها در آن زمان نه گردش ماه را به دور زمين در طول يك ماه مى‌دانستند و نه تغيير جهت او با خورشيد و زمين و زاويه‌هاى مختلفى كه اين سه با يكديگر درست مى‌كنند، آنها از اين امور كاملا ناآگاه بودند و تصديق مى‌كنيد تفهيم آن براى آنها در آن زمان نيز بسيار مشكل بوده در اين صورت پيغمبر اكرم (صلی الله علیه و آله) «علت محدثه» را رها كرده و به «علت غايى» پرداخته يعنى از فلسفه اين تغيير سخن گفته نه از علت آن. اين مقتضاى فصاحت و بلاغت است كه گوينده وضع مخاطب را در نظر بگيرد و مطابق فكر و درك مصالح او پاسخ گويد.
منبع: پایگاه اطلاع رسانی دفتر حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی.
