فضائل اخلاقی

خوف و رجاء در قرآن

پاره ای از مفاهیم عام اخلاقی عهده دار تنظیم موضع نفسانی انسان نسبت به عاقبت و پایان کار خویش است. شاخص ترین مفاهیمی که در این باب مطرح اند، عبارتند از: خوف، رجا، یأس و قنوط و ایمنی از مکر خداوند. چون یأس و قنوط به عنوان آفتی برای «بیم و خوف» و ایمنی از مکر خداوند آسیبی برای «امید و رجاء» محسوب می گردند.

بیم

الف) مفهوم و ماهیت بیم: بیم یعنی احتمال بروز امری ناخوشایند برای انسان در آینده بر اساس نشانه های قطعی یا ظنّی[۱] که به طور طبیعی، ادامه مطلب

گنجینه ‏های روزی در قرآن: شكر گزاری

در این نوشتار برآنیم تا با گشت و گذاری در باغستان همیشه سرسبز آیات و گلستان همیشه شكوفای روایات به شناسایی و معرفی عواملِ گشایش و كاستی روزی بپردازیم؛ چرا كه تنها راه مطمئن برای فهم حقایق جهان هستی، روی آوری به وحی و پناه بردن به امینان وحی می‌باشد:
روحیه شكر و سپاس، از بارزترین ویژگی‌های انسان است. آدمی فطرتاً در برابر احسان كننده و نعمت دهنده خویش، احساس خضوع و فروتنی می‌كند؛ مگر آن كه با غفلت و عصیان، آینه صاف فطرت خویش را دچار ادامه مطلب

شکر گزاری در قرآن

از مسائلی که فرهنگ اسلامی بر آن تأکید کرده و در قرآن و روایات به عنوان خصلتی ارزنده و نیک برای انسانها بیان شده شکرگزاری و سپاس از بابت نعمتهای الهی است. اسلام می خواهد افراد به درجه ای از یقین برسند که در هر حالی اعم از آرامش و یا روی آوردن مصائب شکر خدا را بجای آورند. بنظر می رسد که انسانها پس از دریافت نعمت، شکر بجای آورند امّا عارفان و اهل معرفت معتقدند که حتی بلایی که انسان بدان گرفتار می شود جای سپاس دارد و شخصی که به ناراحتی مبتلا شده ادامه مطلب

اخلاص

اخلاص: پاك كردن نيّت از غير خدا و انجام‌دادن عمل براى وى
واژه اخلاص، مصدر باب افعال از ريشه خلوص و خلاص به‌معناى پاك شدن و سالم گشتن از آميختگى است.[۱] خالص، كالايى را گويند كه با چيزى ممزوج و مخلوط نباشد و معنايى نزديك به «صافى» دارد با اين تفاوت كه صافى به جنسى نيز كه از همان ابتدا با چيزى آميخته نبوده اطلاق مى‌شود; ولى خالص، جنسى است كه پس از امتزاج با چيز ديگر، خواه پست‌تر باشد يا نه، پاك، و ناخالصى آن زدوده شود.[۲] لغويان براى خلوص، ادامه مطلب

اخلاص در قرآن

اشاره
هرچند واژه‌ی اخلاص در قرآن به کار نرفته، ولی مشتقات آن ۳۱بار در قرآن آمده است که با صراحت، موضوع اخلاص را مطرح می‌کند. از این موارد برخی واژگان مانند: مخلصین به فتح و کسر لازم آمده است، و گاهی این دو واژه را به یک معنی گرفته‌اند و تفاوتی میان آن قائل نشده‌اند، و گاهی قائل به تفاوت شده اند و گفته شده مخلصین به کسر لام به کسانی می‌گویند که درحال خودسازی و خالص نمودن دین از ناخالصی هستند، ولی مخلصین به فتح لام در عرف قرآن به کسانی ادامه مطلب