شان نزول

شأن نزول سوره

خداوند متعال در سوره دهر در ضمن آياتى چنين مى فرمايد:
(إِنَّ الاَْبْرارَ يَشْرَبُونَ مِنْ كَأْس كانَ مِزاجُها كافُورًا * عَيْنًا يَشْرَبُ بِها عِبادُ اللهِ يُفَجِّرُونَها تَفْجيرًا * يُوفُونَ بِالنَّذْرِ وَيَخافُونَ يَوْمًا كانَ شَرُّهُ مُسْتَطيرًا * وَيُطْعِمُونَ الطَّعامَ عَلى حُبِّهِ مِسْكينًا وَيَتيمًا وَأَسيرًا * إِنَّما نُطْعِمُكُمْ لِوَجْهِ اللهِ لا نُريدُ مِنْكُمْ جَزاءً وَلا شُكُورًاادامه مطلب إِنَّ هذا كانَ لَكُمْ جَزاءً ادامه مطلب

شأن نزول آیات

۱-هر گاه به مناسبت جرياني درباره شخص و يا حادثه اي ، خواه در گذشته يا حال يا آينده و يا درباره فرض احکام ، آيه يا آياتي نازل شود ، همه اين موارد را شان نزول آن آيات مي گويند، مثلا مي گويند که فلان آيه درباره عصمت انبيا يا عصمت ملائکه يا حضرت ابراهيم يا نوح يا آدم نازل شده است که تمامي اين ها را شان نزول آيه مي گويند.

اصطلاح ديگري در علوم قرآن وجود دارد، به نام سبب نزول که بيش تر مفسران ميان اين دو ( شان نزول و سبب نزول ) فرقي قائل نيستند. اما ادامه مطلب

اسباب نزول

اَسْبابِ نُزول یا شَأن نزول حوادث یا موقعیت‌هایی که در پی آن‌ها آیه یا آیاتی از قرآن نازل شده است. اسباب نزول نقش مهمی در تفسیر آیات قرآن دارند و در کتاب‌های علوم قرآن و تفاسیر به آنها توجه می‌شود. عالمان مسلمان کتاب‌های مستقلی درباره اسباب نزول نوشته‌اند. همه آیات قرآن شان نزول ندارند. برخی از قرآن‌شناسان مجموع اسباب نزول را حدود ۴۶۰ مورد دانسته‌اند.

اسباب، جمع سبب و به معنای هر چیزی است که برای رسیدن به هدف می‌توان از آن کمک ادامه مطلب

فرق شأن نزول و سبب نزول

سبب نزول: در اصطلاح مفسران و دانشمندان علوم قرآنى رويداد يا پرسشى است كه به اقتضاى آن قسمتى (آيه يا آيات يا سوره‏اى) از قرآن كريم همزمان يا در پى آن نازل شده باشد. به مجموعه رويدادها و پرسش‏هاى مزبور «اسباب نزول» گفته شده است.

معناى شأن نزول، با توجه به معانى لغوى «شأن»[۱] و موارد كاربرد آن در پاره‏اى از تفاسير[۲] و با در نظر گرفتن رعايت مناسبت بين معناى لغوى و اصطلاحى آن،عبارت است از «واقعه‏هايى كه قسمتى (آيه يا آيات يا سوره‏اى) از قرآن ادامه مطلب

استفاده‌ی فقهی از شأن نزول و تنزیل و تأویل

فقها و دانشمندان اسلامی با توجه به سبب و شأن نزول و ظهر و بطن آیات، قاعده‌ای را به دست آورده‌اند و با تمسك به آن قاعده، احكام را استنباط می‌كنند. آن قاعده عبارت است از: «العبرة بعموم اللفظ لابخصوص المورد؛ اعتبار به گستردگی لفظ است، نه خصوصیّت مورد.» یعنی یك فقیه دانا و توانا باید خصوصیات مورد را كنار بگذارد و از جنبه‌های عمومی لفظ بهره بگیرد. البته جنبه‌های خصوصی برای فهم دلالت كلام مفید است، ولی انحصار را نمی‌رساند، زیرا احكام ادامه مطلب

اسباب نزول، شأن نزول، فضای نزول

از اسباب نزول گاه به شأن نزول نیز تعبیر می‌شود. آقای معرفت میان این دو تعبیر تفاوت قائل شده است. وی در بیان تفاوت این دو، شأن نزول را عام‌تر از سبب نزول دانسته است که تنها به مواردی که در عصر نزول روی داده محدود نمی‌شود و داستان امتهای پیشین را نیز دربرمی‌گیرد.
مؤلفان کتاب روش‌شناسی تفسیر قرآن، بحث مستقلی را به این موضوع اختصاص داده‌اند. آنان تصریح می‌کنند که علت نپرداختن محققان علوم قرآنی و مفسران به تفاوت میان سبب نزول و شأن ادامه مطلب

شأن نزول آيات مربوط به اهل كتاب

‌سوره ي بقره

اِنَّ اللهَ لا يَسْتَحْيي اَنْ يَضْرِبَ مَثَلاًادامه مطلب( آيه ي ۲۶ ). ابن عباس مي گويد: پس از آن كه خدا دو مثل در حق منافقان زد ( آيه ي ۱۷ و آيه ي ۱۹ ) ايشان گفتند خدا بزرگ تر و برتر از آن است كه ضرب المثل بياورد. در جواب آيه ي بالا نازل گرديد. حسن و قتاده گفته اند: پس از آن كه مثال « ذباب » و « عنكبوت » براي مشركان در قرآن آمد يهوديان خنديدند و گفتند: اين به كلام خدا نمي ماند و آيه ي مورد بحث نازل شد. احمد بن عبدالله بن اسحاق در كتابش ادامه مطلب

شأن نزول آيات مربوط به زنان در قرآن

نويسنده: عليرضا ذكاوتي قراگزلو

سوره ي بقره:

وَلاَ تَنكِحُواْ الْمُشْرِكَاتِ حَتَّى يُؤْمِنَّادامه مطلب (آيه ي ۲۲۱). ابومرثد غنوي از پيغمبر (صلّي الله عليه و آله و سلّم) خواست تا با عناق زن زيبا و فقير از قريش ازدواج كند و ابومرثد مسلمان بود و عناق مشركه؛ و ابومرثد نزد پيغمبر (صلّي الله عليه و آله و سلّم) گفت كه از عناق خوشم مي آيد، آيه در منع نازل شد كه وَلَوْ اَعْجَبَتْكُمْ (قس: نمونه ي بيّنات، ص ۸۰). (۱)
و نيز آورده اند كه عبدالله بن رواحه ادامه مطلب

شأن و سبب نزول آیات و کاربری های آن

آیات قرآن به دیده نزول دو دسته است:

۱. آغازین:

یعنی سخنانی که عطایای الهی است و با توجه به نیازهای انسان درگذر زمان و فیّاضیّت علی الاطلاق خدای منّان، بدون هیچ گونه تقاضای بشری، از سوی خدای رحمان فرود آمده است.

۲. درخواستی:

یعنی آن دسته از پیام های وحیانی که نزولش در پی پیدایی سببی ویژه بوده است؛ پرسشی در خور پیش نهاده شده یا رخدادی فردی یا جمعی پدید آمده و مردم چشم انتظار پاسخ و رهنمودها یا داوری خدایی بودند.
سبب نزول ادامه مطلب

شأن نزول

 سيد مهدي علم خواه
قبل از ورود به بيان انواع شأن نزول، کارآيي و فوائد آنها، بايد اصطلاحاتي مورد تعريف قرار گيرد که موجب ابهام نگردد.
۱- شأن نزول آيات
۲- تفاوت شأن نزول و اسباب نزول
۳- فرق شأن نزول با فضا و جو نزول ايات
۴- تفاوت تنزيل با تأويل و جايگاه شأن نزول
اما تعريف شأن نزول آيات:
خوادثي است که يک آيه يا چند آيه با سوره اي در پي آن حادثه و بخاطر آن نازل شده است، حال اين حوادث در عصر نبوت رسول اکرم(ص) روي داده است يا اخباري ادامه مطلب